1
NAPgis: een presentatie- en
informatiesysteem
Peilmerken eigentijds in kaart
Waarom NAPgis
GEODESIA
1997-11
gis, databases, system development
gis, gegevensbestanden, systeemontwikkeling
KEYWORDS
TREFWOORDEN
Hoogten in Nederland worden in het algemeen
gemeten ten opzichte van het Normaal Amsterdams
Peil, kortweg het NAP. Het NAP is het hoogte-
referentievlak voor Nederland dat in het terrein
zichtbaar wordt gemaakt door middel van peilmerken.
Dit zijn boutjes in gebouwen, bruggen, viaducten en
dergelijke (fig. 1) waarvan de hoogte nauwkeurig
bekend is. Naast de peilmerken bestaan in Nederland
ook zo'n 220 ondergrondse merken. Dit zijn ijkpunten
die gefundeerd zijn in de stabiele pleistocene zandlagen.
De ondergrondse merken vormen de basis voor het
bepalen in hoogte van de peilmerken. Door de grote
hoeveelheid peilmerken is vrijwel overal in Nederland
binnen een afstand van één kilometer een punt te
vinden ten opzichte waarvan hoogtebepaling kan
plaatsvinden. Bij de nieuwbouw van huizen, het
leggen van een riolering, het aanleggen van wegen
of het verhogen van een dijk kan men in de directe
omgeving een NAP-peilmerk opzoeken en daarop
aansluiten.
De plaats en de hoogte van de peil
merken ten opzichte van het NAP zijn
nauwkeurig bekend bij de Meetkun
dige Dienst van de Rijkswaterstaat
(MD). De MD stelt deze informatie
beschikbaar aan bedrijven, particulie
ren en instellingen die hiervan gebruik
willen maken. Dit gebeurt al sinds
jaren door middel van peilmerklijsten
en -kaarten. Op de peilmerklijsten
staat naast de hoogte van het peilmerk
ook een beschrijving van de kwaliteit
van deze hoogte (fig. 2). Verder wor
den nog enkele gegevens verstrekt om
een eenduidige identificatie in het
terrein mogelijk te maken. De peil-
merkkaarten zijn lichtdrukken van de
Topografische Kaart van Nederland
(schaal 1 25 000) waarop de peilmer
ken door middel van een symbool en
drs. M. A. Damoiseaux en
ing. A. M. Troost, werkzaam als
adviseur voor GIS en kartografie en
projectleider NAP, bij de Meetkundige
Dienst van de Rijkswaterstaat.
bijbehorend peilmerknummer zijn weergegeven (fig. 3).
Zo wordt een overzicht verkregen van de ligging van de
peilmerken in het terrein.
Het vervaardigingsproces van de huidige peilmerkkaarten
is verouderd: het aanmaken van de originele films is duur
en het maken van lichtdrukken daarvan is milieu-onvrien
delijk. Ook de bijhouding is een probleem, omdat wijzigin
gen handmatig op de film moeten worden aangebracht.
Daarom is een nieuw productiesysteem ontworpen onder
de naam NAPgis, op basis van het GIS-pakket ArcView 2,
een standaard GIS-pakket bij de Rijkswaterstaat. Uitgangs
punten bij de bouw waren dat de productie volledig bij
de afdeling NAP kon plaatsvinden, met uitzondering van
het printen of drukken van de kaarten. Verder moest het
systeem een hulpmiddel zijn bij het telefonisch beantwoor
den van vragen over peilmerken. Tot nu toe wordt hiervoor
NAPTEX gebruikt, een VIDEOTEX-systeem, waarop ook
derden geabonneerd kunnen zijn.
NAPTEX werkt echter alleen alfa
numeriek. Daarom wordt bij het ver
strekken van telefonische informatie
betreffende de ligging van de peilmer
ken naast NAPTEX ook gebruikge
maakt van de peilmerkkaarten. Daar
komt bij dat NAPTEX slechts be
schikt over een beperkt aantal zoek
functies, wat de toegankelijkheid van
de informatie niet ten goede komt.
Opgemerkt dient te worden dat NAP
gis niet bedoeld is als vervanging van
NAPTEX: NAPgis is uitsluitend be
doeld voor intern gebruik, terwijl
NAPTEX ook voor derden toeganke
lijk is. Tenslotte moest het project
NAPgis ook dienen als introductie van
Geografische Informatie Systemen (GIS) voor de mede
werkers van de afdeling NAP. Om die reden is als aanvul
lende eis gesteld dat het systeem onder Windows moest
493
