maken met dezelfde specificaties als
het reeds bestaande, fotogrammetri-
sche DTM-product.
Het proefgebied was een rechthoekige
strook van 1 km x 10 km, lopend van
af het Paterswoldemeer, tussen de be
bouwing van Groningen en Haren,
eindigend bij het Engelberterviaduct.
Het terrein bevat onder meer water
plassen, bouw- en weiland, enige be
bouwing, het talud van Rijksweg 28
en het langsliggende kanaal, een
spoorwegviaduct en het talud bij het
viaduct. Ter controle werden op twee
locaties controlemetingen uitgevoerd.
Het TopEye-systeem werkt met een
meetfrequentie van 7000 Hz en, in
geval van dit project, vanaf ongeveer
250 m hoogte (helicopter). De ge
middelde puntdichtheid, gehaald tij
dens de opnamevlucht, bedroeg onge
veer 3,5 punt per m2. De hoogtepreci-
sie is geschat op 15 cm, de planimetri-
sche ongeveer 10 cm. Voor de trans
formatie van WGS'84 naar RD/NAP
werd hier een GPS-netwerk van zes
punten rondom het proefgebied opge
zet en een lokale transformatie bere
kend, gebruikmakend van de recent
ter beschikking gekomen De Min-
geoïde.
Door de leverancier werd zowel een
ruw als een gefilterd bestand geleverd.
Het ruwe bestand bestaat uit alle dooi
de laser geregistreerde punten, ook
die welke bijvoorbeeld op daken en
boomtoppen liggen. In het gefilterde
bestand zijn alleen nog die punten
over, die geacht worden op het maai
veld te liggen en deze worden geleverd
in de vorm van een regelmatig grid
met een maaswijdte van 1 m. Het ge
filterde bestand is het voornaamste
product; het ruwe bestand kan worden
gebruikt teneinde de door de leveran
cier toegepaste filtering te controleren
alsmede geometrische fouten te ach
terhalen. Tevens wordt het ruwe be
stand mede gebruikt bij het beoorde
len of de initiële puntdichtheid wel
Tabel 2.
Resultaten van de
ven
met
ven
voldoende is om op alle plaatsen een betrouwbaar DHM
te interpoleren. Na controle van de ruwe data bleek in de
planimetrie van alle stroken, gevlogen op de eerste dag, een
verschuiving van ongeveer 1 m grootte voor te komen.
Voor de analyse van de kwaliteit van de lasergegevens is, na
deze vaststellingen, uitsluitend nog maar gebruikgemaakt
van de resultaten van de vluchten van de tweede en de
derde dag, waarin geen zichtbare verschuivingen aantoon
baar waren.
Net als het Koepelproject werden verschillen berekend
tussen de hoogten van de controlepunten en de vanuit de
laserpunten naar de locatie van de controlepunten geïnter
poleerde hoogten. De vergelijking met de twee controle-
gebieden geeft aan dat de hoogte van het laser-DHM aan
de specificaties voldoet (tabel 2).
Van de door het gebied lopende Rijksweg 28 was verder
een recent gemeten, fotogrammetrisch DTM beschikbaar,
met behulp waarvan een meer complete controle kon
worden uitgevoerd van de nauwkeurigheid van het laser-
DHM. DTM's van rijkswegen bevatten, naast breuklijnen,
ook een aantal meer thematische gegevens op „harde"
topografie, zoals wegbelijning, scheiding verharding en
kademuren. In tabel 3 zijn de resultaten te zien van de ver
gelijking van het laser-DHM met de verschillende object
soorten.
Incidenteel zijn extreem grote hoogteverschillen gevonden,
te wijten aan fouten in de filtering, met name bij dichte
vegetatie langs slootranden. Ze waren bij visuele inspectie
van het laser-DHM eenvoudig te detecteren en te corrige
ren, maar benadrukken wel de noodzaak van visuele in
spectie van het totale laser-DHM. De laagste nauwkeurig
heid wordt aangetroffen bij breuklijnen. Zonder een ade
quate terreinmodellering kunnen de hoogten van deze
punten slechts uit één van de standaard-interpolatiemetho
den worden berekend. Tabel 3 toont aan dat dit, zelfs bij
Tabel 3.
Resultaten
van de
met een
fotogrammetrisch
DTM.
487
GEODESIA
1997-"
Controlegebied
Aantal
controle
punten
Offset
(m)
Standaard
afwijking
(m)
Bouwland
362
-0,05
0,09
Weiland/RW28
397
-0,02
0,16
Object
Aantal
punten
Offset
(m)
Standaard
afwijking
(m)
Punten op asfalt
344
-0,02
0,07
Vlakverdichdngslijn
5336
-0,05
0,15
Scheiding verharding
82
-0,04
0,15
Kant verharding
2099
-0,07
0,16
Kamwand/kademuur
100
-0,15
0,24
Bovenkant talud
1049
-0,25
0,38
Onderkant talud
729
0,15
0,28
Insteek sloot
9757
0,08
0,36
Losse punten
127
0,06
0,18
breuklijnen
