3D-GIS virtual reality
Technische mogelijkheden voor visuele interactie
geo-information engineering, visualization, applications
geo-informatievoorziening, visualisatie, praktijk
In de ruimtelijke gegevensverwerking worden steeds
geavanceerdere systemen ontwikkeld omdat de vraag
naar grote en complexe gegevensverzamelingen voort
durend groter wordt. Geografische informatiesystemen
waarin slechts 2D-informatie kan worden verwerkt,
voldoen voor veel ruimtelijke analyses niet meer en
worden uitgebreid met een derde dimensie of
vervangen door 3D-systemen. Ook worden steeds
geavanceerdere visualisatietechnieken ontwikkeld, al
dan niet in combinatie met multimedia. Het project
3D-GIS en virtual reality (kader 1) heeft tot doel een
pakket te ontwikkelen, waarin de uitgebreide analyse
mogelijkheden van een 3D-GIS worden gekoppeld aan
een virtual reality-omgeving, waardoor de gegevens op
een hoog niveau van realisme visueel kunnen worden
benaderd. Dit artikel is tot stand gekomen tijdens de
eerste fase van het project. Tijdens die fase werd
onderzocht wat de technische mogelijkheden zijn van
3D-GIS en virtual reality, onder andere op het gebied
van interactie en visualisatie.
In een 3D-GIS omgeving kunnen
complexe ruimtelijke analyses worden
uitgevoerd. De visualisatiemogelijkhe
den zijn echter beperkt door de beper
kingen van de uitvoermedia (papier of
beeldscherm). En juist visualisatie kan
verduidelijkend werken bij de explo
ratie, analyse en presentatie van ge
gevens. Virtual reality (VR) heeft die
visualisatiemogelijkheden wel [1], VR
is een verzamelnaam voor alle 3D-
visualisaties die een hoog niveau van
realisme hebben en van verschillende
standpunten kunnen worden bekeken
(kader 2). Door koppeling van een
3D-GIS en een VR-systeem ontstaat
een nieuw systeem waarin complexe,
3D-gegevensverzamelingen op een re
alistische manier toegankelijk zijn
voor analyse en presentatie. De VR-
ir. D. A.
Groetelaers,
subfaculteit
Geodesie
TU Delft,
sectie
Geo-informatie
en Grondbeleid.
omgeving kan daarnaast ook worden gebruikt als interface
om interactie met de ruimtelijke gegevens binnen het
3D-GIS mogelijk te maken.
Interactie van de gebruiker met de data in de virtuele om
geving is een belangrijk onderdeel van het project. Die
interactie kan variërèn van het „eenvoudig" bewegen door
de omgeving tot hét manipuleren en analyseren van de
data. Om uiteindelijk een interface te kunnen ontwerpen
die volledig aansluit bij het gebruik en de gebruiker, moet
inzicht worden gekregen in de verschillende vormen van
interactie, in de functionaliteiten die de gebruiker wil heb
ben en in het menselijk handelen in een virtuele omgeving.
Kernpunten bij de koppeling van
3D-GIS en VR
Bij het ontwikkelen van een nieuw systeem moet rekening
worden gehouden met een aantal factoren. De vorm waar
in een pakket moet [worden gegoten, is afhankelijk van het
toepassingsgebied, jdet toepassingsgebied kenmerkt zich
door het soort gebruik en het soort gebruiker(s). Als een
toepassingsgebied slechts één soort gebruik en gebruiker
toestaat, wordt een pakket ontwikkeld voor een specifieke
taak binnen een proces. Maar een toepassingsgebied kan
ook meer soorten gebruik en gebruikers toestaan. Het
pakket moet dan meer taken die een proces vormen, aan
kunnen. Daarnaast kan het visueel-realistische aspect van
VR zowel positievej als negatieve effecten hebben voor de
perceptie van de gebruiker. De hersenen zijn snel en een
voudig te misleiden! Interpretatie speelt een belangrijke rol,
dus moet bij het dntwikkelen van het systeem veel aan
dacht worden besteed aan de reactie van de gebruiker op
het systeem.
Het project 3D-GIS VR is gericht op toepassingen in de
grond-, weg- en waterbouw. Eindgebruikers die deel uit
maken van de projectorganisatie zijn Holland Railconsult,
Meetkundige Dienjst (MD) en Bouwdienst van de Rijks
waterstaat. Holland Railconsult zou een koppeling van 3D-
GIS en VR kunneji gebruiken op verschillende punten in
209
GEODESIA
1998-5
KEYWORDS
TREFWOORDEN
