Voor het vaststellen van de inbreng van de rechthebbenden
in een landinrichtingsproject worden gegevens uit LKI en
AKR gecombineerd met gegevens over de pachtrelaties. Dit
proces wordt volledig ondersteund door het systeem LIN
[3] [4]. De rechthebbenden worden binnen Transfer aan
geduid met de term bedrijf. Deze term geldt dus ook voor
(het recht op toedeling van) natuurbeschermingsorgani
saties, gemeenten, waterschappen, enzovoort, maar deze
stellen uiteraard andere eisen aan hun toedelingen dan de
agrarische bedrijven. De herverkaveling vindt plaats op
basis van ruilwaarde, dat wil zeggen van het agrarisch voort
brengend vermogen. Hierbij is de vierkante-meter-prijs
losgekoppeld van bedrijfsafhankelijke factoren, juist omdat
deze zullen wijzigen door de herverkaveling. De sommatie
per bedrijf van de ruilwaarden van ingebrachte percelen
levert de inbrengwaarde. Hierop wordt de korting in min
dering gebracht - in de praktijk meestal minder dan 1%.
Dit resulteert in een toe te delen waarde, hier aangeduid
met bedrijfswaarde of aanspraak.
De toedelingsmodellen gaan uit van het opdelen van het
blok in blokdelen: natuurlijke eenheden, omsloten door
infrastructuur, waarin de kavels zoveel mogelijk uit ver
gelijkbare grondsoorten bestaan en vergelijkbare grond
wateromstandigheden hebben. Het toedelingsprobleem
kan worden gezien als het in evenwicht brengen van vraag
en aanbod van grond, waarbij de blokdelen het aanbod ver
tegenwoordigen en de bedrijven de vraag naar grond uit
oefenen. Een gebruikseenheid of kavel die een eigenaar of
pachter binnen een blokdeel in gebruik heeft, wordt een
bedrijfsdeel genoemd.
Tijdens de wenszitting heeft de rechthebbende de gelegen
heid om in woorden, getallen en situatie-schetsen aan te
geven hoe hij of zij zou willen worden toegedeeld. De ma
nier van vragen stellen over de alternatieve toedelingen
wordt mede bepaald door de mogelijkheden van het toe
delingsmodel. Het is de bedoeling naar meerdere wensen te
vragen, aangezien de daaruit voortvloeiende toedelings
alternatieven nodig zijn om het ruilproces mogelijk te
maken. In het algemeen zijn er twee uiterste benaderingen
om de wensen te formuleren: de toedeling kan worden be
schreven in termen van veranderingen aan de inbreng
(samenvoegen, vergroten, verschuiven) of in termen van
een gewenste ruimtelijke bedrijfsstructuur (tenminste 60%
bij de bedrijfsgebouwen, niet meer dan 1 afstandskavel). In
de praktijk kan een wens een combinatie van deze benade
ringen zijn.
Het structureren is het vertalen van de wensen in een be
drijfsstructuur in termen van het gegevensmodel van het
toedelingsmodel. Aangegeven locaties worden daarbij ver
taald in blokdelen; omvangsveranderingen en percentages
in ruilwaarde; voorkeuren in gewichten. Randvoorwaarden
worden opgenomen als classificaties of als tekst bewaard.
De verschillende wensen worden daarmee omgezet in alter
natieve toedelingen van het bedrijf.
Drie toedelingsmodellen
Een toedelingsmodel is een uitdruk
king van de structuur en berekenings
wijze van een plan in geld. De reden
om een plan in geld te maken als tus
senstap in het totstandkomen van het
plan van toedeling ligt in de wens de
afweging van belangen te objectiveren.
Volledig handmatig toedelen kan als
neveneffect hebben dat de meest over
zichtelijke problemen het eerst wor
den opgelost en de minder eenvoudige
problemen tot het laatst worden be
waard. Door eerst alle toedelingswen-
sen met elkaar te confronteren worden
de knelpunten in het hele gebied gelo
kaliseerd. Daarna volgt ingrijpen om
deze op te lossen. Het vervaardigen
van een plan in geld maakt het dus
mogelijk de knelpunten bespreekbaar
te maken en maakt de keuzen die no
dig zijn voor het bereiken van een op
lossing expliciet en traceerbaar.
Ontwerpen is een stapsgewijs proces,
waarbij algemene ontwerpregels moe
ten worden toegepast op individuele
gevallen. Een algemene regel is: alle
grond bij de bedrijfsgebouwen. Dit is
vaak ook de eerste wens van een be
drijf. Lokale omstandigheden, zoals
lintbebouwing, maken dat soms on
mogelijk. Stapsgewijs moet dan duide
lijk worden voor wie en in welke mate
aan deze richtlijnen en randvoorwaar
den kan worden voldaan. Daarbij ont
staat via tussenresultaten een steeds
verder vaststaand ontwerp. ^Trans
fer wordt dit aangepakt door uit te
gaan van een beginoplossing, bestaan
de uit een combinatie van alle eerste
wensen van de rechthebbenden (vaak
„alle grond bij huis"). Hieruit volgt
met grote zekerheid dat in bepaalde
deelgebieden een overvraging naar
grond ontstaat. Aangezien het totale
blok in evenwicht moet zijn, zijn er
dus ook ondervraagde blokdelen. De
onder- en overvragingen moeten wor
den weggewerkt door overboekingen
uit te voeren.
Om de relatie duidelijk te maken tus
sen Transfer en de voorgangers
ATOR en AVL, zal in het navolgende
de gedachte achter het overboeken
worden uitgelegd aan de hand van het
overboekingsalgoritme van ATOR, en
het nut van het gebruik van bedrijfs-
1998-5
GEODESIA
Inbreng vaststellen
Blokdelen vormen
Wensen inwinnen
216
