I
MM' 1
tuïties van de betrokkenen met betrekking tot het uitruilen
van gronden. Via de beginoplossing kan ATOR gebruik
maken van het begrip dat de ontwerper heeft van de
situatie. Een meerderheid van de bedrijven zal bijvoorbeeld
een eerste wens gehonoreerd krijgen. Het is daarom zinvol
om te beginnen met een situatie waarin alle eerste wensen
zijn gerealiseerd.
AVL: optimalisering
AVL is een optimaliseringsmodel op basis van lineaire pro
grammering. AVL doet dus een poging om de best pas
sende toedeling te vinden uit alle mogelijke combinaties
van alternatieve toedelingen van de bedrijven.
Bedrijfsalternatieven in AVL
mmÊmm
alternatief 2
alternatief 3
met marges
toedeling
huiskavel
j] veld kavel
60% 100%
van bedrijfswaarde
Fig. 2.
Bedrijfs
alternatieven in
AVL. Voor alter
natief 3 is ook een
variant met marges
op de bedrijfidelen
weergegeven en een
voorbeeld van een
mogelijke toedeling.
Aanpak
In AVL worden per bedrijf één of meer bedrijfsalternatie
ven geformuleerd, die ieder bestaan uit één of meer be-
drijfsdelen. Een bedrijfsdeel heeft hier maar één plaatsing,
maar de uiteindelijk toegedeelde waarde van een bedrijfs
deel varieert tussen een onder- en een bovengrens. De toe
delingsberekening in het allocatiemodel bestaat uit het per
bedrijf kiezen van één alternatief plus het berekenen van de
waarde van ieder bijbehorend bedrijfsdeel. Een eerste alter
natief kan zijn dat 100% van de grond in de huiskavel bij
het bedrijfsgebouw wordt toegedeeld, een tweede dat de
verdeling is 70 - 30% en een derde 60 - 20 - 20%. In dat laat
ste geval zou er dus een huiskavel van 60% van de bedrijfs
waarde worden gevormd en twee veldkavels. Door marges
in te voeren op de bedrijfsdeelwaarden krijgt het systeem de
vrijheid om tijdens de berekening in te spelen op de actuele
sluittermen in de blokdelen. Dit zou bijvoorbeeld kunnen
resulteren in een toedeling van 64-20-16% (fig. 2). Om
uit de alternatieven te kunnen kiezen heeft de programma
tuur per alternatief een gewicht nodig, waarop de onderlin
ge afweging tussen alle alternatieven (dus ook van andere
bedrijven) plaatsvindt. Indien de voorwaarden meerdere
oplossingen toelaten, worden de alternatieven met de laag
ste gewichten gekozen.
Voor- en nadelen van AVL
Het AVL-model heeft belangrijke pluspunten. Ten eerste is
er een rangorde in de beslissingen. Eerst: welk alternatief
wordt gerealiseerd, vervolgens: hoe wordt de waarde ver
deeld over de bedrijfsdelen. Ten tweede kan bij gebruik van
een model dat werkt met bedrijfsalter
natieven bij de wenszitting gerichter
worden gevraagd hoe de rechthebben
de wil worden toegedeeld. De wensen
zijn beter in bedrijfsalternatieven en
bedrijfswaarden met marges te verta
len. Ook het terugvertalen van het
plan in geld naar kavels wordt door de
ontwerpers als eenvoudiger ervaren.
AVL heeft als praktisch nadeel dat het
uitgaat van lineaire programmering als
berekeningsmethode. Werkbare zoek
strategieën blijken sterk afhankelijk
van de (toevallige) gegevens van het
project. Begrip van de feitelijke bere
keningswijze van het AVL-model is
voor de wiskundige leek teveel ge
vraagd: het blijft zo teveel een black-
box. Uitleg van de berekening van het
plan in geld aan bijvoorbeeld aan le
den van de landinrichtingscommissie,
moet uiteindelijk een beroep doen op
het vertrouwen dat deze black-box
goed werkt. De gebruiker kan geen be
ginoplossing opgeven: iedere bereke
ning begint helemaal overnieuw en in
opeenvolgende rekenrondes kunnen
kleine wijzigingen in de gegevens gro
te verschillen in uitkomsten geven.
Dat is voor de gebruiker ongewenst.
Tevens staat het systeem niet toe dat
de berekende resultaten individueel
worden gemuteerd, zodat zelfs kleine
wijzigingen om een complete herbere
kening vragen. De berekening van een
lineair programmeringsmodel vraagt
veel van de hardware. Zelfs bij de sterk
toenemende capaciteit blijft het een
probleem om interactief met het sys
teem te werken. De aard van het ont
werpprobleem vraagt om een systeem
waarbij de response-tijd eerder in de
grootte-orde van seconden dan van
uren ligt.
Toedelen met Transfer
Het model achter Transfer is een po
ging de voordelen van het overboe
kingsmodel en het lineair programme
ringsmodel te combineren. Hiertoe is
een gegevensmodel samengesteld, dat
per bedrijf één of meer bedrijfsalterna
tieven mogelijk maakt, waarvan de be
drijfsdelen samen 100% van de be
drijfswaarde vertegenwoordigen.
Gegevensstructuur
Uitgangspunt in de gegevensstructuur
van Transfer is de hiërarchische or-
218
1998-5
GEODESIA
