Ondergronds bouwen
Consequenties voor het Kadaster
real estate latjv, cadastre, survey
onroerend-goedrecht, kadaster, overzicht
De belangstelling voor het gebruik van de ondergrondse
ruimte groeit enorm. Vooral „storende" functies als
transport- en opslagsystemen roepen de neiging op om
die ondergronds aan te leggen, omdat er bovengronds
niet voldoende ruimte is en milieutechnische aspecten
zich vaak verzetten tegen het bouwen van deze zaken.
Ook multifunctionele gebouwen zul
len zich steeds meer deels ondergronds
gaan bevinden. Het streven is erop ge
richt om tot een zo goed mogelijke
verdeling te komen tussen onder- en
bovengrondse faciliteiten. Boven- en
ondergrond moeten dus op elkaar zijn
afgestemd. Die afstemming is slechts
afwezig bij de mijnbouw: de mijnwet
geving brengt als enige wet dan
ook een juridische scheiding aan tus
sen de onder- en bovengrond.
Veel voorbeelden zijn nu al te geven
van ondergronds bouwen: Doelen
parkeergarage, „Koopgoot" in Rotter
dam (winkelpromenade onder de
Coolsingel door), metro's, tunnels, lei
dingen, enzovoort. Momenteel is het
project Zuidas (langs de ringweg Am
sterdam-Zuid) in ontwikkeling. Hier
zouden wegen, spoorlijnen en moge
lijk winkels onder de grond komen,
teiwijl bovengronds kantoren, winkels
en woningen worden gevestigd.
Ondergronds bouwen heeft vele be
stuursrechtelijke, civielrechtelijke (in
het bijzonder zakenrechtelijke) en fis
cale aspecten. Het klassieke juridische
denken is eigenlijk in het verleden
nooit gericht geweest op de situatie
onder de grond: het woord „opstal
recht" duidt daar al op. Anderzijds
Z. Klaasse,
senior beleids
medewerker,
concernstaf
Kadaster.
wordt er al sedert mensenheugenis onder de grond ge
bouwd in de zin van kelders enzovoort. Dat heeft op zich
nooit tot juridische problemen geleid; het Nederlandse
recht is daarvoor ^lijkbaar toereikend. In de literatuur
wordt in het algemeen gesteld dat ook voor de moderne
wijzen van ondergronds bouwen het huidige recht vol
doende is, met uitzondering van kabelnetten [1]. Op het
ministerie van VROM wordt overigens gewerkt aan een
wijziging van de Wét en het Besluit Ruimtelijke Ordening
die voorziet in een bestemmingsplan dat ook ruimte onder
de grond kan bestemmen om er in de toekomst te bouwen.
Te vestigen zakelijke rechten
Hoofdregel is (Burgerlijk Wetboek, hoofdstuk 5, artikel
20) dat de eigendom van de grond omvat de bovengrond,
de zich daaronder bevindende aardlagen en voorts de ge
bouwen en werken die duurzaam met de grond zijn ver
enigd, hetzij rechtstreeks hetzij door vereniging met andere
gebouwen en werken voorzover ze geen bestanddeel zijn
van eens anders onroerende zaak. Artikel 21 legt vervolgens
vast dat de eigenaar de bevoegdheid heeft om de grond te
gebruiken, welke bevoegdheid tevens omvat het gebruik
van de ruimte boven en onder de oppervlakte. Lid 2 brengt
daarbij een beperking aan: het gebruik van de ruimte boven
en onder de oppervlakte is aan anderen toegestaan, indien
dit zo hoog boven of zo diep onder de oppervlakte plaats
vindt, dat de eigenagr geen belang heeft zich daartegen te
verzetten. In deze regel is dus niet in absolute zin een grens
aangegeven hoe diep of hoog het eigendomsrecht zich uit
strekt.
Tunnels
Als de tunnelbouwer niet de eigendom van de grond kan of
hoeft te verkrijgen, zijn er de volgende mogelijkheden:
overeenkomst waarbij een gebruiksrecht wordt verwor
ven. Deze overeenkomst geldt slechts tussen partijen en is
dus geen goede manier;
vestigen van een erfdienstbaarheid. Er moet dan wel een
samenhang zijn tu§sen heersend en dienend erf. Al met al
489
GEODESIA
1998-11
KEYWORDS
TREFWOORDEN
