geen ideale oplossing, mede omdat de eigendom van de
tunnel niet goed geregeld is. In combinatie met het op
stalrecht kan de vestiging van erfdienstbaarheden echter
soms nodig zijn;
kwalitatieve verplichting. Daarvoor gelden dezelfde be
zwaren als bij erfdienstbaarheid. In combinatie met het
opstalrecht liggen hier in bepaalde gevallen wel mogelijk
heden;
gedoogplicht (Belemmeringenwet Privaatrecht). Op ba
sis van deze wet kunnen echter geen nauwkeurig om
schreven gebruiksbeperkingen worden opgelegd. Ook
brengt de gedoogplicht geen horizontale splitsing van de
eigendom met zich mee. Sommigen achten een gedoog
plicht echter wel mogelijk [2]
natrekking; zie N. L. Marlet, „Recht van opstal voor
ondergrondse werken", Bouwrecht 1974, p. 246-248;
erfpacht. Dit recht is gericht op het gebruik van een
onroerende zaak en niet op horizontale splitsing van de
eigendom. Door het tevens vestigen van erfdienstbaar
heden is een constructie met het recht van erfpacht wel
licht toch denkbaar. De metro in Amsterdam loopt door
grond die door de gemeente in erfpacht is uitgeven aan
de bewoners van de daarop staande huizen. Door middel
van de erfpachtsvoorwaarden is het gebruik van de metro
geregeld;
het meest geschikte instrument is de vestiging van het
opstalrecht. Er ontstaat dan een horizontale splitsing van
de eigendom. De tunnelbouwer/eigenaar moet wel de
noodzakelijke gebruiksrechten verwerven om zijn eigen
dom bijvoorbeeld te kunnen bereiken, maar één en ander
kan in de akte van vestiging worden opgenomen. Als toe
gangsrechten moeten worden gevestigd op een naburig
perceel, is de vestiging van een erfdienstbaarheid nodig.
In Nederland komen de in fig. 1 aangegeven tunnels voor.
Ondergrondse gebouwen
Een algemene richtlijn om het natrek-
kingsprincipe te doorbreken, is niet te
geven. Het hangt van de omstandighe
den af welk juridisch instrumentarium
men gebruikt. Splitsing in apparte
mentsrechten zal wellicht steeds aan
de orde zijn. Men kan daarbij gebruik
maken van de zogenoemde gestapelde
rechten zoals in het BW mogelijk is.
Men kan splitsen in appartements-
rechten, men kan een appartements-
recht in erfpacht uitgeven, men kan
een erfpachtsrecht in appartements
rechten splitsen en vervolgens weer
in ondererfpacht uitgeven. Ook kan
daarbij sprake zijn van een opstalrecht,
bijvoorbeeld om de eigendom van een
woontoren op een gebouw af te zon
deren van de eigendom van dat ge
bouw.
Gevolgen voor de
kadastrale registratie en
de kadastrale kaarten
In het algemeen bood het Kadaster
weinig inzicht in ondergrondse wer
ken (hieronder wordt verstaan: alles
wat zich onder het maaiveld bevindt)
en de omvang van beperkte rechten
die daarop rusten. Dat gold zowel
voor de kadastrale registratie als de
kadastrale kaarten [3]. Gelet op de
ontwikkelingen heeft het Kadaster een
beleid geformuleerd om de registratie
van ondergrondse werken te verbete
ren. Dat beleid betreft:
de korte termijn;
de langere termijn nadat het nieuwe
Kadastraal Vastgoed Systeem (KVS)
operationeel is.
Het gaat daarbij om:
openbare registers;
kadastrale registratie;
kadastrale kaart;
toekomstige kadastrale registratie
van ondergrondse werken.
Ten aanzien van elk van deze aspecten
wordt hierna ingegaan op dat beleid.
Fig.l.
Overzicht tunnels
in Nederland.
De korte termijn
Het kan voorkomen dat als bijvoor
beeld een opstalrecht is gevestigd, de
omvang van dat recht voldoende is
omschreven in de akte. Ook zou een
tekening kunnen zijn ingeschreven,
490
1998-11
GEODESIA
Openbare registers
Utrecht
Kiltunneï
Drechttunnel
Heinenoordtunnel
Noordtunnel
Coentunnel
Hemspoortunnel
Schipholspoortunnel
Schipholtunnel
Metro
Velserspoortunnel
Velser tunnel
Gouwe aquaduct
Wijkertunnel
Metro
Maastunnel
Willemsspoortunnel
Beneluxtunnel
Spijkenissetunnel
Blaakenburahtunnel
Botlektunnel
Amsterdam
Rijnkanaal
Vlaketunnel
Leidingtunnel
Hollandsch Diep
Zeeburgertunnel
Aquaduct Grouw
IJ tunnel
Pr. Margriet tunnel
