0 R
r
M 3
1998-11
GEODESIA
Soca dl riata iChispu
Bjrr od. IWrvrimo 7
frtuirinw - Jokolimna 22T
:.,if3an Jtf-s IGipfX
UnbrwohnU Insitn
Vjtoff
"Wcndekreis doa Krcbacs
Shoal
hhlf I
M,\nartolamro
nhadpstMoU I!
frown
duct van geruchten, fantasie en wilde verhalen, die al zo
lang de ronde deden, dat ze daardoor de schijn van echt
heid hadden gekregen. In de Grote Oceaan bijvoorbeeld
hebben schippers eeuwenlang gezocht naar een goud- en
een zilvereiland (Rica de Oro en Rica de Plata) die ten oos
ten van Japan zouden liggen. Het gerucht over hun rijk
dommen was zo sterk, dat schippers bleven zoeken; sommi
gen meldden dat ze de eilanden ook daadwerkelijk hadden
gezien, maar er om één of andere goede reden niet hadden
kunnen landen en dat het de volgende keer, na financiering
van een nieuwe expeditie, toch echt moest lukken. De
weerzin om de twee eilandjes naar het rijk der fabelen te
verwijzen, ondanks alle vergeefse pogingen om ze te vin
den, was kennelijk zo groot dat ze pas omstreeks 1875 van
de zeekaarten werden verwijderd; de vermelding in atlassen
bleef soms nog veel langer gehandhaafd.
Zo'n fantasie werd soms ook gevoed doordat men op lange
zeereizen illusies ging zien: een laaghangende bijzondere
wolkenpartij of een op afstand waargenomen karkas van
een walvis, een afwijkende kleur van het zeewater en ijs
bergen die met zand bedekt waren, konden zo voor eilan
den worden aangezien. Het was in het tijdperk van zeil
schepen lang niet altijd mogelijk om „even te gaan kijken"
om zo'n waarneming te verifiëren. Een
kapitein, die het eilandje Maurelle
(20° N, 175° W) probeerde op te spo
ren, rapporteerde dat hij weliswaar
niets had gezien, maar dat het aantal
vogels een duidelijke aanwijzing was
dat het ergens in de nabijheid moest
zijn en dat al dit soort plaatsen nauwe
lijks boven de zeespiegel uitkomt, zo
dat ze zelfs vanaf de top van de mast
bijna niet zijn waar te nemen.
Fig-2.
De Grote Oceaan
tussen Hawaii en
Japan in Stieler 's
Atlas van 1880
(boven) en in de
atlas van Wolters
Noordhof van
1990 (onder).
schipbreuk meldden op een onbekend
eiland te zijn gestrand, om de verzeke
ring te kunnen incasseren. Krenterig
heid was soms ook een oorzaak: som
mige scheepseigenaren vonden een
chronometer te duur en stuurden hun
kapitein zonder klokje de zee op, met
foutieve plaatsbepaling als gevolg.
Verder waren niet alle kapiteins even
kundig in plaatsbepalen. En men
maakte ook simpele administratieve
fouten, zoals verwisseling van noor
der- en zuiderbreedte, of ooster- en
westerlengte. In de Grote Oceaan had
een aantal eilandjes jarenlang een „ge
spiegelde" versie, bijvoorbeeld John
ston Island op 17° noorderbreedte en
170° westerlengte met een „kopie"
onder de naam Cornwallis Island op
dezelfde breedtegraad en 170° ooster
lengte. En er waren twee eilandjes
Henderson op 128° westerlengte: het
echte lag op 24° zuiderbreedte, de ko
pie op dezelfde noordelijke breedte
graad.
Toen de Atrevida de Aurora's verken
de, had het schip een goede uitrusting
en vakbekwame bemanning aan
boord, en men had al de nodige kennis
van dit zeegebied opgedaan. Het weer
en de zee waren beroerd, maar daar
zou deze ervaren expeditie op zich
geen problemen mee mogen hebben.
Het zou kunnen zijn dat men enkele
gigantische ijsbergen heeft gezien, of
dat men zich in de lengtegraad heeft
vergist (het verschil tussen de Engelse
en Spaanse nulmeridiaan is ruim 6
graden, en 6 graden oostelijk van de
76
Bedrog kwam natuurlijk ook voor: de
Amerikaanse kapitein Morrell meldde
rond 1830 een nieuw eilandje aan, dat
hij in alle bescheidenheid naar zichzelf
noemde, en verzon er een belendend
eilandje bij, dat hij de naam van z'n
geldschieter gaf. En het schijnt voor
gekomen te zijn dat kapiteins na een
Bekken
10595
9810
.p
c C3
-O
Bonin-
eilanden
9156
4-
1409
Isakov
Subm. Berg
1346
Makarov
Subm. Berg
Minami- Tori
6671
Mellish
Subm. Berg
117
Hancock
Subm. Berg
6491
Kure 7
Midway-eiln.
O
O
6352
C e n
t r a a
878
P a c
O
f i
c 965 0
8770-
c- f
vO c
f-r" i>9
am 9650,
O
6367
h e
365
7 a
""O
Us ia nski
r- Laysê
LV
5000
u 9
1097
c Oost
Marianen-
6045
bekken
<3 3765
Marshall Subm. Berg
shall0
Kaap Johnsor
1737 Subm. Berg
813 1
1401
Strachov
Vityaz
Subm. Be
ö>,Subm. Borg 6520
508
