Ik wil luchtfoto's,
scherp en op schaal.
Aurora's liggen enkele eilandjes). Een
bevredigende verklaring voor deze
fout is echter tot op de dag van van
daag niet gevonden.
Om tegenstrijdige meldingen over het
bestaan van eilanden te kunnen ver
klaren, zijn er ook onderzoekers ge
weest die opperden dat eilanden wei
eens „tijdelijk zouden kunnen wegzin
ken". Dat soort eilanden (als je ze ten
minste zo zou kunnen aanduiden) be
staat inderdaad: het zijn onderzeese
vulkanen die na een eruptie boven wa
ter uitkomen. Door erosie of door vul
kaanexplosies verdwijnt de top van de
vulkaan na enige tijd weer onder de
zeespiegel. Het eiland Fonuafo'ou, in
de Tonga-archipel, is de afgelopen
120 jaar al vijf keer kopje onder ge
gaan [3]; de koning van Tonga schijnt
er van tijd tot tijd wat beton op te la
ten storten om nog iets boven water
uit te laten steken, waarmee hij de
Tonganese aanspraken op de territo
riale wateren kracht bijzet. De vulkaan
Myojin, 400 km zuidelijk van Tokyo,
heeft ook al drie keer geprobeerd om een eiland te worden
(één keer haalde hij zelfs een hoogte van 200 m boven zee
niveau), maar omdatide vulkaan steeds weer explodeerde, is
dat tot nog toe mislukt. Er zijn nog enkele andere wel-niet-
eilanden; geologisch gezien zijn ze echter zeer zeldzaam.
Volhoudertjes
Van veel eilandjes was al lang onzeker of ze al dan niet be
stonden. Ondanks veel speurtochten zonder resultaat ble
ven ze vaak nog een frele tijd op kaarten staan (al zetten de
kaartenmakers er bij ernstige twijfel dan wel een vraagteken
bij; fig. 2). Het is nu eenmaal eenvoudiger om te bewijzen
dat iets bestaat dan om aan te tonen dat iets niet bestaat. En
om op grond van eerdere plaatsbepalingen midden op de
oceaan een vlak koraaleilandje van misschien enkele hon
derden meters doorspede terug te vinden, was ook niet een
voudig. Hydrografische instellingen wilden het risico niet
lopen dat ze een eiland zouden verwijderen, dat achteraf
toch bleek te bestain (de Britse Admiraliteit had bij de
grootscheepse herziéning van de zeekaart van de Grote
Oceaan in 1875 niét alleen 120 niet-bestaande eilanden
verwijderd, maar 00jc zo bleek later drie wei-bestaande
eilandjes). Je kunt eén schipper beter één keer te veel dan te
weinig waarschuwen, was de opvatting, en daarom ging
men pas tot verwijdering over als er grondig maar vergeefs
naar was gezocht. Vele spookeilandjes hebben via atlassen
en globes hun levefi nog kunnen rekken: kaartenmakers
zijn er moeilijk toe je bewegen om iets van hun kaarten af
te voeren. Het eiland Ganges, dat tot 1941 op de Britse zee
kaarten stond in de oceaan ten oosten van Japan, prijkte
nog in 1982 op een globe die de firma JRO voor Lufthansa
had gemaakt. Stommel schrijft in zijn boek dat hij slechts
met moeite de verleiding heeft kunnen weerstaan om een
vliegticket naar deze bijzondere bestemming te bestellen.
De komst van satellieten heeft het bestaan van spookeilan-
den onmogelijk gerhaakt. Je kunt je vergissen in een ijsberg
waar veel zand op ligt, maar niet als die op de satellietfoto
van een volgende omwenteling elders ligt. De vraagtekens
op de kaarten van de wereldzeeën zijn daarmee verleden
tijd; voor fantastische eilanden kunnen we voortaan alleen
nog maar terecht bij Boudewijn Büch
[1] Meer, Ad van der, 20 000pond voor een lengtegraad.
Geodesia 1997 no. 4, p. 185-187.
[2] Stommel, Henry, Lost Islands, The story of islands that
have vanished from nautical charts. University of
British Columbia Press, Vancouver 1984.
[3] David Stanley, .South Pacific Handbook. Moon
Publications, Chico (VS) 1993.
509
GEODESIA
1998-11
VANAF NU OOK DIGITAAL
Delta-Phot Luchtfotografie werkt met de modernste apparatuur:
•Zeiss RMKTop 15
Zeiss RMKTop 30
Gyrogestabiliseerde ophangingen
FMC Forward Motion Compensation
CCNS Computer Controlled Navigation System (pin-point fotografie)
•D GPS Navigatie
Kleurenprinter met electronische contrastmodulatie
Delta-Phot Luchtfotografie, Nieuwe Kleverskerkseweg 25,4338 PP Middelburg
Tel. 0118 637100, Fax 0118 625954, postbus 8026,4330 EA Middelburg
Literatuur
