ilfi
Ruil- en herverkavelingen in Zeeland
PUBLICATIE
Theo Scheele,
redacteur.
Ruil- en herverkavelingen in Zee
land; landinrichting in perspectief van
1946 tot heden. Tekst: J.Markusse, uit
gave de Koperen Tuin Goes, ISBN
90 72138 42 2, prijs f49,90.
Een boek met een veel grotere strek
king dan zijn titel doet vermoeden.
Weliswaar beschrijft de auteur de situ
atie in Zeeland, maar duidelijk afgezet
tegen de landelijke ontwikkelingen: de
opkomst (en ook een beetje) de terug
gang van de ruilverkaveling in Neder
land.
Ik had de keus tussen het maken van
een globale weergave - maar dan bleef
er veel onbesproken - of een zo volle
dig mogelijke behandeling (tot in de
tails) wat de leesbaarheid niet ten goe
de zou komen, schrijft Markusse. Hij
koos voor de tweede opzet en gaf het
ook nog de bedoeling mee te kunnen
dienen als naslagwerk.
Markusse is in zijn opzet meer dan ge
slaagd. Het is behoorlijk volledig en
zal zijn naslagfunctie zeker vervullen.
Maar hij vergiste zich in de veronder
stelling dat het slecht leesbaar zou zijn.
Bij het doorlezen krijg je al gauw het
gevoel dat je Markusse hoort vertellen
over zijn belevenissen en ervaringen,
waarbij hij door een aantal humoristi
sche gebeurtenissen kleur geeft aan het
leven in de ruilverkavelingen en daar
tussendoor zijn duidelijke visie nog
eens etaleert op de zegeningen en de
veranderingen (die niet altijd verbete
ringen waren). Indien er niet verka
veld zou zijn, zou het op veel plaatsen
onmogelijk zijn met de moderne land
bouwmethoden grond te bewerken op
veel verspreid liggende percelen met
de meest ongelukkige vormen, schrijft
hij. Het wegenstelsel zou voor het ver
voer niet meer kunnen worden ge
bruikt en het waterbeheersingsstelsel
zou tekortschieten om een redelijke
opbrengst te behalen. De opbrengst
van de gewassen zou lager zijn en de
kosten veel hoger.
Ter onderbouwing van zijn verhalen
geeft Markusse, die zelf van 1953 tot
1990 bij de Zeeuwse ruilverkavelingen
als landbouwvoorlichter en als sociaal-economisch voor
lichter was betrokken) een geschiedkundig overzicht van de
ruilverkaveling. Die is ontstaan omstreeks de eeuwwisseling
op aandrang van het KNLC (Koninklijk Nederlands Land-
bouwcomité) en de vereniging voor Kadaster en Landmeet
kunde. Het duurde tjot 1916 eer de eerste ruilverkaveling
tot stand kwam (Ballumermieden op Ameland). In 1924
kwam de eerste Ruilverkavelingswet die alweer in 1938
werd vernieuwd. Pogingen om daarin ook natuurbelangen
te laten meewegen, haalden het niet omdat men niet inzag
hoe de natuur gebaatjkon zijn bij de verkaveling (en dat was
ze toen ook beslist niet).
Na de oorlog ging he)t pas echt goed met het verkavelen, zij
het dat het herstel tfan onder water gelopen gebieden in
Zeeland (Herverkav^lingswet Walcheren) en de gevolgen
van de ramp in 1953 daarin als leerschool diende. In 1954
kwam de derde Ruilverkavelingswet tot stand, die in 1985
werd vervangen dóór de Landinrichtingswet. In de ge
schetste periode veranderde veel in doelstellingen, stem
rechten, kostenverrekening en uitvoering van werken.
Ruilverkavelen of landinrichten dient thans niet langer uit
sluitend het agrarische belang, maar dient tevens ter ver
betering van bosbouw, natuur- en landschap, infrastruc
tuur, openluchtrecreatie en cultuurhistorie. Helaas, consta
teert Markusse, is dóór al die veranderingen het draagvlak
voor ruilverkaveling! sterk verminderd. De balans slaat vol
gens de landbouwer^ te ver door naar landschapsaankleding
en natuurbehoud, wat confrontaties veroorzaakt. Met
droefheid wijst hij naar enkele afgestemde ruilverkave
lingen. Jammer, maar daar hebben de boeren wel de boot
(en veel voordelen) gemist. Men heeft de eigen ruiten inge
gooid. Het brengt de schrijver ertoe op te roepen tot het
zoeken naar oplossipgen en te luisteren naar eikaars stand
punten.
GEODESIA
