NEN3610 (oftewel Terreinmodel Vastgoed) voor een
objectgericht gegevensmodel;
NEN1878 voor een systeem-neutrale levering van de ge
gevens.
De praktijkrichtlijn NPR3611 geeft hierbij regels voor een
objectgerichte levering van geometrische gegevens via het
formaat NEN1878. Als zowel GBKN
en TOPlOvector volgens deze stan
daards leverbaar zouden worden, heeft
de gebruiker voor het inlezen van deze
bestanden slechts één standaardpro
gramma nodig!
Alweer ruim twintig jaar geleden is het besluit genomen
voor de vervaardiging, bijhouding en uitgifte van een
Grootschalige Basiskaart van Nederland (GBKN). De
achtergrond van dit Koninklijk Besluit van 9 juli 1975 lag
in de toenmalige intensivering van het grondgebruik.
Het ontbreken van een uniforme basiskaart van homo
gene kwaliteit bleek steeds meer een struikelblok te zijn
bij het ontwerpen en uitvoeren van bestemmingsplannen
en van civiel- en cultuurtechnische projecten. De op dat
moment beschikbare kaarten verschilden onderling sterk
naar schaal, vorm, inhoud en zelfs meetkundige basis
(lokale stelsels kadastrale kaarten) en voldeden vaak
niet aan de gestelde eisen van nauwkeurigheid en volle
digheid.
Als vorm van de GBKN werd gekozen voor een uniform
grootschalig kaartbladensysteem, uitgevoerd als raam-
kaarten en gebaseerd op het coördinatenstelsel van de
Rijksdriehoeksmeting. De topografische inhoud van de
GBKN diende zodanig volledig te zijn dat deze als basis
kon dienen voor aanvullingen of thema's van de verschil
lende gebruikers van de kaart. Door gebruik van deze ge
meenschappelijke basis kon de aanvullende informatie
worden uitgewisseld. Helaas bleek in de loop der jaren dat
de projectmatige vervaardiging van de GBKN een lande
lijk uniforme inhoud van de basiskaart niet haalbaar
maakte. Landelijke gebruikers van de GBKN kregen hier
door te maken met provinciale verschillen in inhoud en
vervaardigingswijze van de basiskaart.
Gebruik van de GBKN in analoge vorm
Met de vervaardiging en bijhouding van de GBKN werd
de toenmalige Dienst van het Kadaster en de Openbare
Registers belast. Deze organisatie beschikte al over ruime
ervaring bij de fotogrammetrische en terrestrische ver
vaardiging van topografische en kadastrale kaarten. Hoe
wel de vervaardiging van de GBKN-kaartbladen al vrij
snel langs digitale weg tot stand kwam, was de uitgifte
hiervan voorlopig alleen nog in analoge vorm (fig. 1).
Gebruik van de GBKN in digitale vorm (CAD-gericht)
Begin 80er jaren kwam de druk uit de markt naar voren
om de GBKN te leveren in digitale vorm. Achtergrond
hiervan was de opkomst van grafische werkstations met
CAD-functionaliteit. Dergelijke systemen zijn specifiek
ontwikkeld voor technische ontwerpen en visualisatie
hiervan in de vorm van technische tekeningen. De gege
vensstructuur van CAD-systemeri is punt- en lijngericht.
In het algemeen zijn er beperkte mogelijkheden voor het
relateren van administratieve beheersgegevens aan de geo
metrie.
Na verloop van jaren (eind 80er jaren) groeide de ervaring
van de gebruikers met CAD en daarmee groeide ook de
druk naar een verbeterde topologische structuur van de
digitale GBKN. In deze fase zijn veel GBKN-kaartbladen
gestructureerd naar een lijnvormige structuur (fig. 2),
waarbij gebruik wordt gemaakt van knooppunten in de
topografische elementen. Dit houdt in dat snijpunten van
lijnen ook werkelijk in het bestand voorkomen en dat
aansluitingen worden gecorrigeerd voor zogenaamde
„over- en undershoots". Met een dergelijke structuur kan
de gebruiker op eenvoudige wijze uit de topografische lij
nen vlakvormige elementen afleiden.
Gebruik van de GBKN in digitale vorm (GIS-gericht)
Voor de toepassing van de GBKN in GIS is het initiatief
van het Landelijk Samenwerkingsverband GBKN van
groot belang geweest de inhoud van de GBKN te stan
daardiseren en deze te vertalen naar de objectgerichte
gegevensstructuur volgens het Terreinmodel Vastgoed
(NEN3610). In het rapport „Objectencatalogus GBKN"
[2] is deze objectgerichte gegevensorganisatie van de
GBKN nader uitgewerkt.
Doorgroei naar objectgeoriënteerde systemen
Het toekomstperspectief van de GBKN wordt bepaald
door de ontwikkeling van objectgeoriënteerde systemen.
Hierbij vindt integratie plaats van geografische informa
tiesystemen met systemen voor administratieve en kan
toorautomatisering (fig. 4).
Bij het gebruik van de GBKN als topografisch basisbe
stand in een objectgeoriënteerde omgeving zal met name
het grootschalige element verdwijnen. Objectgeoriën-
teerdheid houdt in dat de objectbeschrijving centraal
staat, zodat onder meer presentatie op welk schaalniveau
dan ook hieraan ondergeschikt zal zijn. Aan de beschrij
ving zal dan verschillende geometrie kunnen worden ge
koppeld voor presentatie van het object op groot-, mid
den- en kleinschalig niveau. In dit kader wordt dan de
integratie van belang van de objectgerichte GBKN met
andere min of meer objectgerichte topografische basis
bestanden, zoals TOPlOvector en TOP50vector van de
Topografische Dienst Nederland. De toekomstvisie voor
de GBKN is dan ook dat deze basiskaart, met de genoem
de TOPvector-bestanden, op den duur zal opgaan in een
objectgeoriënteerd basisbestand voor Nederland.
532
1998-12
GEODESIA
De objectgerichte informatietechnologie: momentopname in het groeipad
van CAD-technologie naar objectgeoriënteerd GIS?
