U alle inlichtingen geven bijv. de grootte der hoeken a, de
lengte der tangenten ab enz".
Op 7 september schrijft deze opzichter een tweede brief
met de volgende inhoud: "De destijds in het veld gebruikte
kaart kan ik U niet zenden omdat die in slechte en zeer on
duidelijke toestand verkeert door het vele gebruik in het
veld. Ik heb deze winter kaarten van het opgenomen terrein
laten maken en zelf de buitenste grenslijn er op gebracht
met de bogen hetgeen zuiver is. De kaarten zijn alle ge-
maakt naar de zuivere opgemeten maten op 1 a 1000 en
om de veel maten die opgenomen zijn niet met inge
schreven aangegeven maar zo zuiver mogelijk op schaal in
getekend".
Belastingdienst
In onze tijd is de herwaardering van onroerend goed ten
behoeve van de WOZ actueel. Ruim honderd jaar geleden
was dat op een andere wijze evenzo het geval, zoals blijkt uit
de volgende dienstbriefkaart d.d.18 juli 1888, die verzon
den is door het lid der commissie van het schattingsdistrict,
te weten ene Van der Meulen. De dienstbriefkaart heeft als
hoofd: "Herziening der belastbare opbrengst van de onge
bouwde eigendommen". Van der Meulen schrijft dat hij de
bijstand van Polée niet nodig heeft om een oppervlakte van
een zeker perceelsdeel te kunnen bepalen. Uit het voor
gaande blijkt dat in Polée's ambtstermijn de Herziening
van de belastbare opbrengst gebouwd en ongebouwd ten
behoeve van de heffing der grondbelasting na 1876 nog
niet voltooid was en hij er blijkbaar toch wel wat mee te
maken heeft gehad. Van acht Friese gemeenten (waarvan
slechts twee in zijn district) heeft Polée een overzicht sa
mengesteld, waarop hij per gemeente het aantal inwoners,
het aantal dorpen, de belastbare opbrengst alsmede de
hoofdelijke omslag vermeldt.
De voertaal in de communicatie met de Heerenveense
werkomgeving van Polée is ongetwijfeld het Nederlands
geweest. Toch heeft hij zeker kennisgemaakt met het Fries
en het Stellingwerfs. Hiervan getuigen aantekeningen op
zijn kladveldwerken zoals stek hek), reed landweg),
jister afgesloten melkplaats) en strijpe strook land In
omschrijvingen van te veilen percelen vinden we in het
jargon van de grensomschrijvingen frisismen als "dwars-
gruppel, gruppel, greidland, kijlgruppel, schut, staketten,
slatten, vrediging".
Uit de briefwisseling van Polée met het Friese notariaat en
particulieren blijkt dat partijen hun ontvangen post snel
afwerken; binnen enkele dagen beantwoorden zij binnen
gekomen brieven. Een snelle afhandeling geldt eveneens
voor de postbezorging: een 's morgens te Leeuwarden geda
teerd schrijven wordt 's avonds in deze plaats om 19.00 uur
afgestempeld. De andere morgen wordt deze brief in Hee
renveen om 8.00 uur wederom afgestempeld en diezelfde
dag aldaar nog bezorgd. Dit ondanks de summiere adresse
ring zoals: "Aan de Weled. Heer T. Polée, landmeter van
het Kadaster te Heerenveen".
Vervoer en verblijf
Friesland kende al een wijdmazig
spoorwegnet met hier en daar een
trambaan. Voor het overige waren er
in het rayon van Polée merendeels
zandwegen in het oosten en waterwe
gen in het westen. Uit briefkaarten,
brieven en kladveldwerken kunnen we
enigszins een indruk krijgen hoe Polée
zijn dienstreizen heeft gemaakt. Zo
blijkt onder andere dat hij op 17 juli
1883 per tram naar Mildam reist en
voor deze reis 1,40 betaalt. Van een
reis op 14 juli 1885 van Sneek naar
Langweer noteert hij: "tram 0.50;
boot 0.80". Op 17 september 1885
begeeft hij zich per spoor en boot naar
Terhorne, en schrijft als reiskosten op:
"spoor 0.65; boot 0.25".
Vervoer in de tijd
van Polée.
Dat de landmeters ook wel moesten
"logeren", blijkt uit een briefkaart ge
adresseerd aan: "den Heer Kadaster
Landmeter logeerende in hotel Phoe
nix te Dragten". Dit hotel, waar de
schrijver van dit artikel zo rond 1963
met de schatters van de ruilverkaveling
het Koningsdiep de middagmaaltijd
nuttigde, bestond tot in de zeventiger
jaren.
Polée maakte een enkele keer een lan
ge werkdag, hetgeen blijkt uit een aan
tekening van hem op een kladveld
werk van een verdeling van hoogveen
in Hoornsterzwaag. Hij noteert op 22
september 1891: "('s morgens per
tram 7.15 vertrokken; 's avonds om
12.30 per rijtuig thuis gekomen)
-ƒ 12.50". Mogelijk een (dure) terug
reis na 's avonds een bijeenkomst in
Hoornsterzwaag te hebben bezocht.
Rond het jaar 1891 is Polée bezig met
een omvangrijke meetopdracht, te
weten de bepaling van de provincie
grens tussen Friesland en Drenthe.
Ter plaatse van "De Punt", waar de
18
1999-1
GEODESIA
Mondelinge communicatie
Communicatie per post
Heerenveen
