-1U-
nonius en ook hoe het noorden van de hem toegezonden
onteigeningskaart (1 1000) is bepaald. Het antwoord
luidt dat de noniuseenheid twee minuten groot is. De
equerre blijkt 42 cm hoog te zijn met een doorsnede van
8,5 cm.
Eén van Polée's papieren bestaat uit een kaartje van een ge
biedje, gelegen tussen Haskerdijken en Heerenveen. In dit
gebied zijn enkele jaren terug door de Meetkundige Dienst
omvangrijke metingen uitgevoerd ten behoeve van de aan
leg van de Rijksweg A32. De kadastrale kaart van dit gebied
dateert uit een hermeting van 1888, waarover het volgende:
bij het eerstgenoemd kaartje behoren enkele schetsjes van
een meetkundige grondslag, die met het oog op een uit te
voeren hermeting werden gemaakt. Op de schetsjes zijn
hoeken (sexagesimaal), alsmede gegeven en berekende
coördinaten van een in eerste instantie onbekend stelsel
genoteerd. Bij nadere bestudering bleek het nulpunt van
dit stelsel zich in de buurt van Chaam te bevinden. Hieruit
blijkt dat Polée de "Meetkunstige Beschrijving van het
Koningrijk der Nederlanden", te weten het stelsel van
Krayenhof van 1811 voor zijn grondslag heeft willen ge
bruiken. Dit stelsel, bepaald op basis van de Bonneprojec
tie, verdicht na 1836 en gereedgekomen in 1855, was in
beginsel bestemd voor de vervaardiging van de eerste topo
grafische kaart van Nederland en België. Het stelsel had als
y-as de meridiaan van de toren van de Westerkerk van
Amsterdam en als x-as een lijn loodrecht op het punt waar
de breedtegraad van 52,5 gr deze meridiaan nabij Chaam
snijdt. Op basis van de genoemde schetsjes is op bijgaande
tekening aangegeven hoe deze grondslag nabij Heerenveen
er met de bijbehorende gemeten richtingen uitzag.
Vanaf het snelliuspunt CC werden richtingen gemeten op de
torens van Joure, Haskerdijken, Oldeboorn en Heeren
veen. Vanwege de overbepaaldheid van de waarnemingen
heeft Polée twee stellen coördinaten kunnen berekenen.
Deze verschillen respectievelijk 0,89 m in de x- en 2,97 m
Een grondslag in
"Krayenhof".
Kaart Drachten.
i
i V1
f~;r~
U-,
-J
in de y-richting. Teneinde hieruit de
overige punten te kunnen berekenen
uit richtingen en afstanden, zijn bo
vengenoemde tweetallen resultaten ge
middeld. Dat de verschillen groot
waren, zal wellicht niet zozeer aan de
kwaliteit van Polée's waarnemingen
hebben gelegen, maar meer aan de
precisie van Krayenhofs coördinaten
stelsel, alsmede aan de eigenschappen
van de door hem gebruikte Bonne
projectie.
Oppervlakteberekeningen
rond 1890
Bij de invoering van het kadaster wer
den ten behoeve van een billijke aan
slag van de grondbelasting de opper
vlakten van de kadastrale percelen be
rekend. Uit de bewaarde boeken van
berekening blijkt dat deze berekening
door middel van een grafische metho
de plaatsvond.
Ook na de invoering werd bij de ver
werking van mutaties deze methode
gebruikt en het is dan ook niet ver
wonderlijk dat Polée deze bereke
ningsmethode hanteert. Toch is er in
zijn documenten al wel een aanzet
naar andere methoden te bespeuren,
wanneer hij opdrachten krijgt om de
oppervlakten van over te dragen per
ceelsgedeelten te berekenen. Een aan
tal keren ontleent Polée deze opper
vlakten aan karteringen op grotere
GEODESIA
Krayenhof
HASKERDIJKEN
joure
,y,,& .yoo^
.U Jcr/trr'd'"^ r&r
ynmX 2ZOV, ZZOT, fff
urm W-<r tdrr
i
»toti
i
i jr
rJT.
A
7..
r7~ y-'fy-.S/upv
Methoden
22
