A
Fig.l.
Een actuele lucht
foto met in oranje
de ongewijzigde
rijksweg. De gele
lijnstukken geven
de nieuw aange
legde rijksweg aan,
en de blauwe en
groene de aanslui
tingen van de
nieuwe op de oude
rijksweg [2],
Fig. 2.
De conventionele
vervaardiging van
een DHM met
fotogrammetrie:
breuklijnen en
enkele hoogte
punten.
Door de komst van laseraltimetrie
kwam de vraag op hoe deze techniek
optimaal kon worden ingezet naast
matching en conventionele fotogram
metrie. Voor de beantwoording van
deze vraag is een test uitgevoerd op een
kustgebied op Schouwen-Duiveland,
bestaande uit strand en sterk geacci
denteerde, deels dichtbegroeide, dui
nen. Van dit gebied zijn met conven
tionele fotogrammetrie uit luchtfoto's,
met matching van gescande luchtfo
to's en video-opnamen en met laser
altimetrie DHM's gemaakt. De be
langrijkste conclusies waren dat con
ventionele fotogrammetrie voldeed
om strandprofielen te meten, dat mat
ching van videobeelden slechte resul
taten leverde vanwege de 'wolligheid'
van de beelden, en matching van
luchtfoto's goede resultaten leverde bij
de begroeide gebieden en de duinen,
maar slechte bij het vlakke, textuur-
arme strand. Laseraltimetrie kwam
naar voren als een techniek die redelijk
goede resultaten van homogene kwali
teit oplevert [5].
Uit de bovenstaande onderzoeken
werd duidelijk dat matchingstechnie-
ken niet goed geschikt zijn voor de be
paling van DHM's van onbegroeide
strand- en duingebieden. Bij begroeid
terrein leek de techniek goed te vol
doen. Dit was reden om voor een ge
bied langs de IJssel met licht geacci
denteerde uiterwaarden, begroeid met
gras, een soortgelijke test uit te voeren.
Het resultaat van deze test was dat de
DHM's die met conventionele foto
grammetrie en via matching waren
vervaardigd, een ongeveer gelijke pre
cisie hadden. Het laser-DHM, dat
met een speciaal lasersysteem was ge-
aan te passen aan de hand van actuele
luchtfoto's (fig. 1). Dit onderzoek
heeft een vervolg gekregen, waarin is
beoordeeld of de ontwikkelde metho
de ook geschikt was om andere lijn
vormige objecten in de foto - wegmar
keringen en vangrails - te detecteren
en zo het digitale bestand verder auto
matisch aan te passen. Ook dit bleek
mogelijk. Het resultaat van het onder
zoek was, samengevat, dat het moge
lijk is om digitale bestanden automa
tisch te actualiseren aan de hand van
luchtfoto's, mits er voldoende kennis
over de te karteren objecten is en er
een computerprogramma beschikbaar is dat deze taak kan
uitvoeren [2].
Naast de technische mogelijkheden zijn er voor de MD
twee belemmeringen voor een efficiënt gebruik van kennis-
gestuurde beeldverwerking:
haar topografische bestanden kenmerken zich door de
aanwezigheid van een groot aantal objecten die niet bij
andere bedrijven of instellingen worden ingewonnen. De
kosten voor de vervaardiging van de noodzakelijke in-
winningssoftware zullen dus grotendeels voor rekening
van de MD komen;
omdat de MD grootschalige luchtfoto's gebruikt en com
plexe informatie inwint, zal er altijd een relatief groot
deel van het werk alsnog door een operateur moeten
worden uitgevoerd. Hierdoor ontstaat een ongunstige
kosten-batenverhouding [3].
Voor verschillende producten van de MD is hoogte-infor
matie nodig, bijvoorbeeld voor strandprofielen, digitale
topografische bestanden van rivieren en wegen (DTB's), en
milieu-effectrapportages (MER's). Het maken van hoogte
modellen met conventionele fotogrammetrie bestaat uit
het meten van breuklijnen en hoogtepunten op karakteris
tieke plaatsen in het terrein (fig. 2). Dit is een volledig
handmatige procedure. Bij digitale fotogrammetrie kunnen
automatisch hoogtemodellen worden gemaakt met corre
latie- of matchingstechniekenDergelijke hoogtemodellen
bestaan uit een verzameling losse hoogtepunten (fig. 3); een
deel van deze punten dient altijd nog handmatig te worden
gecorrigeerd.
Het leek mogelijk om de hoogte-informatie sneller met de
matchingstechnieken in te winnen. Om deze hypothese te
toetsen is een aantal testen uitgevoerd, waarbij van verschil
lende soorten gebieden (duinen, uiterwaarden) DHM's
met matching en conventionele fotogrammetrie zijn ver
vaardigd. Een eerste test was gericht op het vervaardigen
van DHM's met matching van stukken strand en duinen
rondom de locatie van de strandprofielen. De resultaten
waren niet bemoedigend: de DHM's bevatten grote fou
ten, zoals fantoomduinen en -stuifkuilen. De redenen hier
voor waren een slechte absolute oriëntering en een matige
fotoscanning met als gevolg een gebrek aan textuur [4].
120
1999-3
GEODESIA
DHM-vervaardiging
