Voor de automatische triangulatie
worden de kleurenluchtfoto's in
zwart-wit gescand met een resolutie
van 12,5 cm. Er wordt in kleur ge
scand (resolutie 25 cm) voor de ver
vaardiging van orthofoto's en mozaïe
ken. Het scannen van de foto's wordt
uitbesteed aan diverse bedrijven. De
beelden worden nog niet gecompri
meerd, bijvoorbeeld met JPEG, om
dat de omzetting van en naar het ge
comprimeerde bestand te vertragend
werkt.
Het DPW-770 wordt bij de MD
vooral gebruikt om de aerotriangulatie
uit te voeren en orthofoto's en mozaïe
ken te vervaardigen. Bij de aerotrian
gulatie wordt geprofiteerd van de be
schikbaarheid van GPS-gegevens die
de grove positie van het vliegtuig tij
dens de foto-opname weergeven; hier
door verloopt het aerotriangulatiepro-
ces sneller. Na de aerotriangulatie zijn
de uitwendige-oriënteringselementen
van elke foto bekend. Deze worden
gebruikt om orthofoto's te vervaardi
gen of op conventionele fotogramme-
trische systemen te karteren.
Fig. 6.
Luchtfoto met
triangulatiepunten.
De punten zijn
automatisch geko
zen en gematched
met de correspon
derende delen in de
overlappende foto 's.
plakprogramma worden de omvallingsgaten in de true-
orthofoto bedekt mej stukken foto uit de omliggende foto's
(fig. 8).
De inwinning van topografische informatie vindt plaats op
conventionele fotogrammetrische uitwerkingsinstrumen
ten (Kern-DSR15) die zijn uitgerust
met de mogelijkheid om vectorbestan
den in te spiegelen. Het is (nog) niet
zinvol om hierbij gebruik te maken
van digitale systemen.
Toekomstverwachtingen
en discussie
Momenteel wordt digitale fotogram
metrie bij de MD vooral gebruikt voor
kie automatische aerotriangulatie en
het maken van orthofoto's. In het na
volgende stuk wordt een overzicht ge
lgeven van veranderingen die naar ver
wachting in het werkproces zullen optreden en de nieuwe
gebruiksmogelijkheden van digitale fotogrammetrie.
Momenteel worden de luchtfoto's na de aerotriangulatie
ingepast op het Rijksdriehoeks- en NAP-stelsel door ge
bruik te maken vanj vliegschijven. Het leggen, onderhou
den en inmeten van deze vliegschijven is tijdrovend en
kostbaar. Daarom zbekt de MD naar methoden waarmee
het aantal benodigde vliegschijven kan worden geredu
ceerd. Door tijdens de fotovluchten de positie van het
vliegtuig op dccimetcrniveau te bepalen met differentiële
GPS (DGPS), kan .het aantal benodigde vliegschijven al
worden gereduceerd 1). In 1999 gaat de MD voor een deel
van haar vluchten operationeel gebruikmaken van deze
aanpak. Een verdere reductie kan worden bewerkstelligd
door gebruik te maken van een geïntegreerd GPS/INS-
systeem aan boord v^n het vliegtuig (INS Inertial Naviga
tion System). Met een dergelijk systeem kunnen de stand
en positie van de camera in het vliegtuig nauwkeurig wor
den bepaald. In het uiterste geval zijn hiermee de stand en
positie van de foto's zo goed bekend dat vliegschijven en
uitvoering van aerotriangulatie overbodig zijn. Waarschijn
lijker is dat altijd nog een beperkt aantal vliegschijven moet
worden gemeten. Andere voordelen van het gebruik van
een GPS/INS-systeèm zijn dat het eenvoudiger is om klei
ne aantallen foto's te maken en uitwendig te oriënteren, en
dat ook foto's van gebieden die met water bedekt of ontoe
gankelijk zijn, eenvóudig kunnen worden ingepast. Verder
kan de doorlooptijd van een fotogrammetrisch project wor
den verkort.
Fig. 7.
Het Digital
Photogrammetric
Workstation 770
(DPW-770).
Snellere computers met grotere opslagcapaciteiten en 3D
GIS-opslagstructuren zullen in de nabije toekomst nieuwe
mogelijkheden openen. Hierbij kan worden gedacht aan
het real-time van alle kanten bekijken van een beheers
gebied of infrastructureel werk door er omheen te 'lopen' of
te 'vliegen'. Ook zal in een virtuele omgeving kunnen wor-
Bij de digitale topografische bestanden
worden orthofoto's en mozaïeken
meegeleverd. De resolutie van de beel
den is 50 cm. Bij een dergelijke resolu
tie is gekozen voor de gulden midden
weg: de orthofotobestanden bevatten
voldoende detail en zijn van aanvaard
bare grootte. Een speciale optie is de
vervaardiging van true-orthofoto's. In
dergelijke foto's is de omvalling van
gebouwen geëlimineerd. Om deze be
werking te kunnen uitvoeren dienen
de hoogte en vorm van de gebouwen
bekend te zijn. Verder dienen omlig
gende foto's beschikbaar te zijn, die
het terrein afbeelden dat door omval
ling in de te corrigeren foto wordt be
dekt. Door een automatisch knip- en
123
GEODESIA
1999-3
Uitvoering werkzaamheden
Hoewel het gebruik
van GPS- of GPS/
INS-systeem geen
ontwikkeling is, die
per se bij digitale
fotogrammetrie
hoort, wordt deze
ontwikkeling, van
wege het grote be
lang voor de foto
grammetrie, toch in
dit artikel meege-
GPS/INS-integratie
Visual en virtual reality
