het gaat om de juiste geo-informatie.
Zo kan het gebeuren dat voor bepaal
de monitoringsprojecten een synergie
tussen bepaalde inwinnings- en ver
werkingstechnieken dient te worden
ontwikkeld, zoals GPS, remote sen
sing, digitale fotogrammetrie en GIS
[6]Met name vragen waarbij ruimte
lijke analyse, dynamiek en monitoring
van belang zijn, maken het geïnte
greerd gebruik van remote sensing en
GIS bijzonder interessant [7].
De recente ontwikkelingen op het ge
bied van veldcomputers, zoals Pen-
Map [8] voor het inwinnen van geo-
informatie in het veld, maken de inzet
van digitale fotogrammetrie extra inte
ressant, aangezien beeldinformatie
(bijvoorbeeld digitale fotokaarten)
'mee aan boord' kunnen worden ge
nomen.
nabije toekomst verde
dere integratie in het
ontwikkelingen op het
r zal toenemen, met name door ver-
geo-informatiseringsproces en snelle
gebied van OpenGIS [9].
De intrede van digitale fotogramme
trie en dan met name het efficiënt
kunnen inzetten in een digitale werk
omgeving waar de geo-informatie
wordt ingewonnen, heeft tot een bete
re uitwisseling van operators geleid
voor verschillende typen projecten.
Ook al omdat operators achter hetzelf
de digitale werkstation kunnen blijven
zitten en daar de beschikking hebben
over dezelfde tools en commando's.
Waren het voorheen vooral of remote
sensing-experts of analytische foto-
grammeters omdat de technieken ver
schillend waren, het zijn nu vooral
'geo-informanten' geworden, die hier
bij gebruikmaken van een GIS. Vanuit
bedrijfseconomisch oogpunt is dit zeer
wenselijk.
Voor een organisatie als Grontmij
Geogroep is de digitale fotogramme
trie steeds duidelijker een centrale rol
gaan vervullen bij het oplossen van
vraagstukken over geo-informatie. De
verwachting is bovendien dat dit in de
Fig. 2.
Analytische en
digitale foto
grammetrie in de
praktijk.
Praktische ervaringen: apparatuur
Om digitale fotogran]imetrie met succes te kunnen uitvoe
ren dient dus allereeist te worden nagegaan welke markten
men wil benutten of pntwikkelen, welke kennis en techni
sche infrastructuur tyeds aanwezig zijn en welke visie men
heeft voor de organisatie. De aanschaf van apparatuur dient
dan ook tegen dit licht te worden gehouden, voordat er ver
schillende technische! keuzen kunnen worden gemaakt, zo
als welk type digitaal] werkstation, welk type scanner, welk
type software, enzovjoort. In 1993 heeft Grontmij Geo
groep gekozen voor dje PS 1 scanner van Zeiss en het Image-
Station van Intergraph.
De PS1 is een flatbed scanner die zeer nauwkeurig scant,
zowel voor wat betjreft de geometrie (liggen de pixels
goed?), de radiometric (is de kleur van de pixels echt?) als
de pixelgrootte. In pe afgelopen vijf jaar zijn de meeste
Scans uitgevoerd met een resolutie van
jl5 micron; deze resolutie geeft de
beste resultaten voor automatische
pTM-vervaardiging, image proces
sing en lijnkartering. Hoewel ieder
project verschillend kan worden uitge
roerd, zijn scankalibratie en kwaliteit-
waarborging standaard in de ISO
POOI-procedures vastgelegd. Een ge
middelde scantijd voor een luchtfoto
(23 x 23 cm) met een resolutie van 15
micron in zwart/wit bedraagt 10 mi
nuten, terwijl dit in kleur ongeveer 35 minuten bedraagt.
Het ImageStation is leen state-of-the-art digitaal fotogram-
metrisch werkstatiop dat inmiddels wereldwijd de stan
daard lijkt te zijn geworden voor veel gebruikers; inmiddels
beschikt Grontmij Gjeogroep over twee volwaardige Image-
Stations en één speciale scancomputer.
In vergelijking met draining van operators op analytische
instrumenten, is de ervaring van Grontmij Geogroep dat
de benodigde hoeveelheid tijd voor het kunnen bedienen
van een digitaal werkstation aanzienlijk korter is. Dit wordt
voornamelijk veroorzaakt doordat 'pull down'-menu's op
het scherm a la Wiiidows beschikbaar zijn en de operator
vaak al vertrouwd is 'met MicroStation of MGE (GlS)-soft-
ware, die een belangrijke plaats innemen bij dagelijkse
werkzaamheden op het ImageStation.
In vergelijking met het gebruik van analytische stereo-
plotters (zoals de Zeiss P3) kan een operator van een digi
taal werkstation zich vrijer bewegen doordat hij niet aan
een oculair gebonden is. Veel van de operators die in de
laatste jaren op beide instrumenten bij Grontmij Geogroep
hebben gewerkt, nejgen ertoe om liever achter een digitaal
werkstation te zittejr, met name vanwege de zogenaamde
heads-up-digidzing.
173
GEODESIA
1999-4
