1999-7/8
GEODESIA
Louis van Gasteren
doet een oproep
aan de geodeten
om meer voor hun
vak op te komen.
het driehoeksnet uit 1885 veranderde er lange tijd weinig
aan de uitgangspunten van het net. Totdat in de jaren tach
tig van deze eeuw het Global Positioning System (GPS)
zijn intrede deed, zodat met een veel grotere nauwkeurig
heid gemeten kon worden. In 1987 begon de Rijksdrie
hoeksmeting op basis van het GPS te werken en verhoogde
daarmee binnen korte tijd de efficiency. In 1997 kwam het
nieuwe kernnet dat hiervoor benodigd was gereed en sinds
dien wordt gewerkt op basis van 415 punten. "Omdat GPS
driedimensionaal is, is de samenwerking met de Meetkun
dige Dienst de laatste tijd een stuk nauwer geworden,"
sloot hij af.
Vanzelfsprekend was toen het woord aan iemand van deze
Meetkundige Dienst die de ontwikkelingen vanuit de verti
cale metingshoek belichtte. Mevrouw A. F. Troost, pro
jectleider NAP bij de Meetkundige Dienst van de Rijks
waterstaat, weidde in haar lezing Het NAP, een peil op
niveauuitgebreid uit over de gevolgen van de invoering
van GPS voor haar werkzaamheden. Maar niet dan nadat
ook zij de geschiedenis, ditmaal van het NAP had behan
deld. Na de stormvloed in 1684 werd bij een achttal sluizen
in Amsterdam het Amsterdams Peil (AP) gemarkeerd door
middel van marmeren stenen. Deze metingen werden ver
richt met een door Christiaan Huygens ontworpen water
pasinstrument. Dit AP werd in 1818 voorgeschreven als
landelijk peil. In een later stadium werden hoogtemerken
aangebracht op kerken en stadhuizen, waarna de onder
grondse merken volgden. Men ging er immers vanuit dat
deze gebouwen, en later het pleistocene zand waarin de
merken geplaatst waren, niet zouden veranderen ten op
zichte van elkaar. In 1996 is begonnen met de Vijfde
Nauwkeurigheidswaterpassing. Naast de traditionele opti
sche en hydrostatische waterpassingen werd voor het eerst
ook gebruik gemaakt van GPS-metingen. Het is nog niet
bekend wat de waarde van GPS-metingen is op het gebied
van hoogtemetingen, maar de verwachtingen zijn hoog ge
spannen. "Daarom denken wij met zekerheid te kunnen
stellen: het NAP, een peil op niveau", aldus Troost.
Na een woord van dank en een korte afsluiting richtte prof.
Aardoom het woord tot Louis van Gasteren, de cineast die
het NAP-monument in de Stopera ge
stimuleerd heeft. Van Gasteren, die
zich op ironische toon kwaad wist te
maken over de foutieve wijze waarop
geodetische instrumenten op bank
biljetten worden afgebeeld, verbaasde
zich in hoge mate over de onbekend
heid van veel mensen over de beteke
nis van NAP. Dat veel mensen bij een
televisieshow van Robert ten Brink
denken te weten dat de term staat voor
Nieuw Amsterdams Peil, verbaasde
hem niet zozeer. Maar dat er zelfs
overheidsinstanties zijn die niet weten
dat hiermee Normaal Amsterdams
Peil wordt bedoeld, gaf voor hem aan
leiding schande te spreken van de on
bekendheid van velen met het geode
tisch vakgebied en de gebruikte termi
nologie. "Ik heb het hier over een
postzegel, uitgegeven door de PTT en
later zelfs in groten getale verspreid op
een kalender, waarop in grote letters
wordt gesproken over Nieuw Amster
dams Peil. Dat is toch wel de misser
van de eeuw!" Hij sloot de middag af
en nodigde de gasten daarna uit tot
het bekijken van de tijdelijke expositie
van een keuze uit het meetinstrumen
tarium en het NAP-monument, dat
op 18 mei 1988 aan de gemeente werd
overgedragen. Van de gelegenheid
werd gretig gebruik gemaakt. Opval
lend was de integratie in een ruimte
van RD en NAP.
Met lede ogen zagen velen tenslotte
aan dat de tentoonstelling op dezelfde
middag moest worden afgebroken.
De Stichting Hollandse Cirkel is gevestigd bij de Subfaculteit
Geodesie, Thijsseweg 11 te Delft. Het bestuur wordt ge
vormd door prof. dr. ir. L. Aardoom (NCG, voorzitter), ing.
W. A. van Beusekom (Meetkundige Dienst), ing. W. Eimers
(VNBG), W. G. van Gent (Dienst der Hydrografie), prof. ir.
R. Groot (ITC), ir. A. A. Ph. M. baron van Lamsweerde
(Subfaculteit Geodesie, penningmeester), ir. J. van der Linde
(Topografische Dienst) en ir. P. van der Molen (Kadaster en
Stichting Geodesia, secretaris). Personen, instellingen en be
drijven die de doelstellingen van de stichting onderschrijven
kunnen het programma steunen als deelnemer in één of meer
van de werkgroepen of anderszins in de activiteiten, dan wel
als donateur. Donateurs ontvangen het tijdschrift De Hol
landse Cirkel en genieten korting bij deelname aan studie
dagen. Telefoonnummer: (015) 278 20 47, Bureau De Hol
landse Cirkel, ir. J. A. J. Marissen, directeur.
344
