het fotogrammetrische beeld kunnen worden ingespiegeld.
De bulk van het werk, de uitkartering van de modellen,
moest nog steeds handmatig geschieden.
De ontwikkelingen in de jaren negentig betreffen het ge
bruik van kinematische DGPS-technieken om het aantal
benodigde paspunten in het fotogrammetrische blok te ver
minderen en de opkomst van de digitale fotogrammetrie.
De analoge filmbeelden worden hierbij met behulp van een
scanner omgezet in digitale beelden, die op een speciaal
werkstation in stereo kunnen worden bekeken en uitgekar-
teerd of verder verwerkt. Hoewel de digitale fotogramme
trie op dit moment nog flinke beperkingen heeft, is het een
duidelijk belangrijkere ontwikkeling dan die van de analy
tische plotter. Aan de andere kant zal digitale fotogramme
trie de analytische plotters nog lang niet overbodig maken.
Nog steeds geldt dat de bulk van het werk, het uitkarteren
van de modellen, handmatig moet geschieden en dit gaat
minstens zo goed op een analytische plotter als op een digi
taal werkstation.
De voordelen van de digitale fotogrammetrie zijn voorlopig
zichtbaar in vier gebieden:
het simpele feit dat de beelden digitaal beschikbaar zijn;
het grotendeels volledig automatisch kunnen uitvoeren
van triangulaties en blokverefleningen;
het automatisch vervaardigen van digitale terreinmodel
len, vooral voor de vervaardiging van orthofoto's;
de kwalitatief betere (en min of meer gratis beschikbare)
stereosuperimpositie van referentiebestanden over het
stereomodel.
Minstens even belangrijk is dat met de komst van digitale
fotogrammetrie de hoge drempel voor fotogrammetrie
flink is verlaagd. Werden vroeger mensen geïmponeerd
door de zichtbaar ingewikkelde techniek van de analoge
stereoplotters, er zijn niet veel mensen meer die zich nu nog
laten afschrikken door een digitaal fotogrammetrisch werk
station. Veel meer indruk maakt de enorme hoeveelheid
details die nu in tegenstelling tot vroeger voor een ieder
duidelijk zichtbaar zijn in het stereomodel. De klant kan
met een speciale bril gewoon meekijken met de fotogram-
meter en precies zien wat fotogrammetrie inhoudt. Hij
krijgt daarmee een veel beter idee van wat met fotogram
metrie mogelijk is en wat niet.
Op korte termijn te verwachten ontwikkelingen in de foto
grammetrie betreffen de komst van geïntegreerde GPS-
traagheidsnavigatiesystemen die de aerotriangulatie en
blokvereffening misschien wel helemaal overbodig maken
[2] en de komst van de digitale camera [5]. De berichten of
deze digitale camera de analoge luchtcamera volledig zal
kunnen vervangen zijn op dit moment nog tegenstrijdig.
Met betrekking tot de radiometrische nauwkeurigheid zal
deze camera zeker beter zijn, of de camera echter geome
trisch gelijkwaardig wordt is nog onbekend. Het resultaat
van de ontwikkelingen zal in ieder geval zijn dat in feite na
de "foto'Vlucht de absoluut georiënteerde stereomodellen
direct beschikbaar zijn. De doorlooptijd van een fotogram
metrisch project wordt daarmee flink verkort, hetgeen de
actualiteit ten goede komt. Misschien
dat de stereomodellen ooit nog eens
als standaard halfprodukt geleverd
gaan worden, die in goedkope digitale
fotogrammetrische werkstations door
afnemers in stereo kunnen worden be
keken.
Duidelijk is inmiddels wel dat auto
matische kartering op korte termijn
niet te verwachten is [1], Ook zullen
de vanouds bekende beperkingen van
de fotogrammetrie, afhankelijkheid
van de weersomstandigheden, slechte
of geen zichtbaarheid onder begroei
ing evenals de beperkte actualiteit,
blijven bestaan.
Systeem keuze
KLM Aerocarto beschikt sinds no
vember 1997 over een Intergraph
ImageStation Z610 (fig. 1). Tot die
tijd waren digitale fotogrammetrische
werkstations feitelijk niet meer (en
niet minder) dan krachtige systemen
om orthofoto's te maken. Orthofoto's
zijn geometrisch gecorrigeerd voor
omvallingsfouten in de foto die ver
oorzaakt worden door hoogteverschil
len in het terrein. Daar deze in Neder
land nauwelijks voorkomen, heeft dit
produkt hier weinig betekenis gehad
en was er dus ook geen reden om een
digitaal fotogrammetrisch werkstation
aan te schaffen.
Fig. 1.
Intergraph Image
station Z610. Het
grote scherm is een
van de kenmerken
van dit systeem.
In de loop van 1996 werd duidelijk
dat op korte termijn een nieuwe ont
wikkeling op de markt zou komen, de
"volledig" automatische aerotriangula
tie en blokvereffening. Daarmee zou
voor ons een digitaal fotogramme
trisch werkstation beter praktisch in
zetbaar worden en werd de beslissing
tot aanschaf genomen.
308
1999-7/8
GEODESIA
