nier van hoogtebepaling zijn vele: het
gaat erg snel (50 km2 per uur), de
nauwkeurigheid is hoog en je kunt in
allerlei gebieden meten zonder ge
hinderd te worden door obstakels zo
als bossen. Ook de kosten zijn laag.
Vliegtuiglaseraltimetrie wordt onder
andere toegepast voor de vervaardi
ging van digitale hoogtemodellen, het
Actueel Hoogtebestand van Neder
land (AHN), GIS-applicaties en vir
tual reality. Deze technieken worden
gebruikt ten behoeve van een aantal
doelstellingen:
kustbeheer;
watermanagement (peilbesluiten);
wateroverlast (waarschuwing en
voorzorg);
bosbouw (opbrengstvoorspellingen);
telecommunicatie;
planning bij aanleg en beheer van
infrastructuur (wegen, dijken en
spoorwegen).
Geodan Geodesie zorgt niet alleen dat
de hoogtegegevens worden ingewon
nen en verstrekt, maar levert ook ap
plicaties waarmee de klant bijvoor
beeld 3D-toepassingen en animaties
kan uitvoeren. Er wordt zelfs aan ge
werkt om de gegevens via internet te
ontsluiten.
Drs. Menno Ruppert, fysisch geo
graaf, laat een voorbeeld zien van een
vliegtuiglaserproject in de Flevopol-
der. Dit vlakke gebied dient tevens als
bewijs met welke nauwkeurigheid het
systeem werkt. Het hoogteverschil tus
sen twee punten op achthonderd me
ter van elkaar verwijderd bedraagt der
tig centimeter. Menno laat de vlieg-
stroken zien, die in oostwest-richting
lopen en vervolgens zijn opgedeeld in
kaartbladen. Uit de opnamegegevens
komen nu geen luchtfoto's maar lijs
ten met hoogtegegevens (x-, y- en z-
data). Omdat het gebied erg vlak is,
kan hier met een puntdichtheid van
1 punt per 10 m2 worden volstaan. De
data (de lijstgegevens) worden omge
zet naar beelden en zo verschijnt er
toch een beeld op het scherm dat er als
een luchtfoto uitziet. Zelfs ondiepe
geulen in het terrein worden nu ook
zichtbaar. Op het beeldscherm zijn al
leen gronddata zichtbaar, er zijn geen
gebouwen te zien. Dit komt doordat
Menno die er voor deze situatie heeft
gefilterd omdat die hier geen belang
hadden. Ais de opdrathtgever een telecommunicatiebedrijf
zou zijn, zouden juist de gebouwen weer van belang zijn
omdat de onderlinge)bereikbaarheid van hoge punten dan
belangrijk is.
Met een speciale techniek kunnen ook schaduweffecten in
het beeld worden ifigesteld, waardoor het hoogte-effect
wordt geaccentueerd] Menno stelt zelf in onder welke hoek
het (namaak) zonlichjt mag binnenvallen en waar de zon ge
acht wordt te staan.' De hoogteverschillen in het terrein
worden zo mooi zicjhtbaar, en het is ook een controle
middel om afwijkingen in de data op te sporen. In septem
ber 1998 waren deze) gegevens beschikbaar voor opname in
een GIS-bewerking, precies op tijd om te kunnen aantonen
welke percelen wateroverlast zouden kunnen krijgen als het
peil ging stijgen. Begin dit jaar is Zuid-Holland gevlogen.
Daar mag het nu du£ ook gaan regenen
Natte en droge voeten
Het toepassen van geo-informatie wordt door drs. Frans
Hoefsloot vertolkt, j Frans is eveneens fysisch geograaf en
werkt met modellen!: waterbewegingsmodellen die ten doel
hebben te onderzoeken hoe het water stroomt in bedreigde
gebieden langs de gfote rivieren. Hij is bezig met een situ
atie in de Maas nabij Zaltbommel. Belangrijk is de geo
metrie waarin de dijmensies van de rivier worden beschre
ven: hoeveel water gaat erdoor, wat is de ruwheid van het
terrein en dergelijke. Vanuit GIS hebben we een 1D-
dwarsprofiel gegenereerd, aldus Frans en hij laat een DTM
zien van een werkeljjke rivierensituatie. Dit wordt omgezet
in een schematisch profiel. Bij het genereren van dat profiel
gebruiken we alle lggen van het GIS, zegt Frans, lagen met
informatie over de diepte van de rivier, gebieden waar het
J water stroomt en waar het stilstaat, en
de zomerkaden; die zijn een belangrijk
gegeven voor de modellering omdat
die rechtstreeks de instroming be
perken.
Beeld uit het
hoogtebestand van
het duingebied in
beheer bij
Gemeente
waterleidingen
Amsterdam.
Frans onderzoekt nu hoe hij de ge
gevens van het AHN (verkregen uit
vliegtuiglaserscanning) kan gebruiken
om de zomerkaden te detecteren. He
laas heeft de laser niet de bodem van
de rivier kunnen aftasten en die heeft
Frans wel nodig. Die worden dus op
gehaald uit een opnamebestand van een echolodingssys-
teem. Nu wordt qe bodem van de rivier zichtbaar als een
soort duinlandschap en kunnen de modellen verder wor
den ingevuld. Vqor het detecteren van de zomerkaden
wordt de luchtfot<jlaag geraadpleegd en tenslotte kan de af-
voerrichting van Ijiet water worden bepaald door van elk
gridpunt te berekenen waarheen het water stroomt (en dat
loopt al jaren van)hoog naar laag). Alleen voor het laagste
punt in dit gebied gaat dat niet meer op, daar stroomt al
leen water heen. Van die wetenschap maakt Frans (en ook
anderen) gebruik door het water steeds denkbeeldig op te
hogen en zo steeds weer nieuwe afstroomrichtingen te be
palen. Zo worden de totale afstroomroutes van het terrein
381
GEODESIA
