1.:
(2)
Y
7U!
U
HET EERSTE VUURWERK EN DE EERSTE ZON OP I JANUARI 2000
Ad van der Meer, redacteur
Tussen de eilandnaties in de Pacific heeft een
hevige strijd gewoed over de vraag waar als
eerste het nieuwe millennium begint. Ze hebben
daarbij diverse goocheltrucs uitgehaald met tijd
zones en de datumgrens. Politiek prestige en
economische belangen (toeristen die 'de eerste'
willen zijn) spelen daarbij een hoofdrol. Er zijn
feitelijk twee vragen aan de orde: op welke plek
is het als eerste 1 januari o.oo uur, en op welke
plaats komt op 1 januari als de eerste de zon
op?
-L
Lw&S utó tonga 1
V
De eerste vraag lijkt eenvoudig te
beantwoorden. Van de noordpool
naar de zuidpool loopt, ongeveer
dwars door de Pacific, de datumgrens.
Ten westen van die lijn is de kalender
datum altijd één hoger dan aan de oost
zijde ervan, dus aan de westzijde van de
datumgrens begint het nieuwe millen
nium. Of, meer precies: in de tijdzone di
rect ten westen van de datumgrens waar
het volgens de lokale tijd het eerste 0.00
uur is. Het (ei)land dat in die zone ligt,
kan dus feest gaan vieren.
Het eilandenrijkje Tonga loopt, door
de oostelijke buiging van de datumgrens,
van oudsher één uur voor op alle overige
gebieden ten westen van de datumgrens.
Het was dus logisch dat Tonga de eerste
zou zijn om 'het nieuwe millennium
te begroeten' (zie Geodesia 1999 no. 11,
p. 489). Maar de wijziging van de datum
grens door Kiribati in 1995 (fig. 1) verhit
te de gemoederen. De datumgrens kwam
daardoor twee tijdzones oostelijker te
liggen, en de lokale tijd in het oostelijk
ste deel van Kiribati liep daarmee een
uur vóór op die van Tonga. Alhoewel het
besluit op zichzelf niet onlogisch was -
twee kalenderdatums binnen een land is
niet erg handig - was het allemaal wel
erg toevallig vlak voor het nieuwe mil
lennium. Kiribati is namelijk al sinds
1979 onafhankelijk en had dus al veel
eerder zo'n besluit kunnen nemen.
Samenwerking loopt vast
De naties langs de datumgrens waren
aanvankelijk gezamenlijk opgetrokken
om profijt te trekken uit de millennium
viering. De stap van Kiribati riep echter
veel ongenoegen op en de samenwerking
liep al gauw vast (het laatste persbericht
van het samenwerkingsverband dateert
van april 1997). Vooral het rijkere Fiji
vond dat Tonga's 'voordeel' (z'n ligging
in een oostelijke uitbuiging van de da
tumgrens) en de actie van Kiribati ner
gens op sloegen, en het lanceerde in 1998
een stevige eigen campagne. Fiji stelde
dat de datumgrens gewoon over de 180°-
meridiaan liep. Het Fijische eiland Taveu-
ni wordt door de 180°-meridiaan door
sneden en daarom was Fiji - ook weer
toevallig - het eerste land waar het mil
lennium zou beginnen. Op Taveuni had
je zelfs de mogelijkheid om met één been
in het oude en met het andere been in
Waar daagt het
in het oosten?
laluil\G
"3
Gilbert-
eilanden
Banaba®'
Howland (V.S.J
V Baker /V.S.)
B e
TUVALU
Funafuti
Phoenix- Abf'TX,
eilanden "Pnde,bu,y
KIRIBATI
Rotuma"
^Nicuwèy
\tHebriden
#Pórt-Vila
\f570
LdtolOti-
1 eii
Wallis en ituna
|(Fr.)
Van
Viti
FIJI-
—I
Tokelau
SAMOA1'
i
Tong, *pu°*
lid
180"
Samoa
(V.S.)
Pago
Pago
Niue
C(N.-Z,
k k e n
Palmyra
(VSJ leiania
\j 4Tabuaeran
Ja,vis x
^5 Malden
Starbuck V
P O I
n e
Punrliyn fpÉwÉMlj
<jc- -
Manihiki Fm
Suwarrow
0 - jwarji
Cuokei landen
Aduiaki -
Rarotonga
Genootschaps-
eilanden
Tubuai-\i
eilanden
Fig. Datumgrens en tijdzones in het midden van de Pacific. De onderbroken gele lijn is de datumgrenswijziging
die Kiribati in 1995 heeft doorgevoerd (ondergrond: Bosatlas).
GEODESIA 1999-12
