A
zonken (fig. 5). Op de spil zijn geen
punten gemarkeerd die kunnen die
nen als referentiepunten, maar de spil
is een ronde as en door verspreid over
de cirkel een aantal punten te meten,
kan het middelpunt worden bepaald.
Dit is gedaan op het laagste en hoogste
deel van de spil, en zodoende is ook de
scheefstand te bepalen. Na berekening
kan eenvoudig de correctie ten be
hoeve van het stelwerk worden door
gegeven.
Hijs -operatie
Nadat de vier secties, de spil, het A-
frame en de spaken zijn opgebouwd
tot een compleet wiel, is het op 9 sep
tember 1999 dan eindelijk tijd voor
het meest spectaculaire onderdeel, en de grootste uitdaging, Fig. 5.
van het projecthet rechtop zetten van de horizontaal ge- De spil op het
bouwde constructie. Het complete wiel, A-frame, velg en kunstmatige eiland
spil moeten als één geheel omhoog worden getrokken, in de Theems.
Tijdens dit optrekken worden wiel en A-frame naar 66° ge
trokken, vervolgens wordt het wiel 'gekanteld' naar 90° en
worden aandrijftorens en de gondels gemonteerd.
verbinding kon worden gelegd, wor
den de meetgegevens via een radio
verbinding overgestuurd van de tachy-
meter naar de computer waar de ge
gevens worden verwerkt en gepresen
teerd.
Ten behoeve van het volgen van het
wiel zijn over de hele constructie tien
prisma's aangebracht, waarvan zeven
op de velg, één op de spil en twee op
het hijsframe (fig. 6). Tijdens het om
hoog brengen van het wiel veranderen
de prisma's continu van plaats in het
lokale stelsel, doordat er van een hori
zontale naar een verticale stand wordt
overgegaan. De prisma's moeten ech
ter wel hetzelfde punt ten opzichte van
het wiel blijven beschrijven en de
zichtbaarheid en aanmeetnauwkeurig-
heid moeten in elke stand van het wiel
gewaarborgd blijven. Daartoe is er een
constructie gemaakt waarbij het pris
ma cardanisch is opgehangen (fig. 7).
Om deze kolossale constructie in zijn geheel op te tillen, ge
bruikt Mammoet een speciaal hijsframe. Deze 'kraan' trekt
door middel van vijzels de constructie naar zich toe. Om
een constructie van een dergelijk formaat gecontroleerd
rechtop te zetten, is het van groot belang om alle bewe
gingen goed te volgen. Hoeveel ton hangt er in de kraan,
welke kabel heeft de grootste spanning? Maar ook: hoeveel
komt het wiel omhoog? Komt het wiel wel recht omhoog?
Gaan de linker- en de rechterkant van het wiel evenveel
omhoog? Treedt er geen vervorming op?
Tijdens de hijsoperatie is het van essentieel belang om snel
alle bewegingen en vervormingen van het wiel waar te
nemen. Vertraging in de verwerking van de meetgegevens
door handmatige invoer van de gegevens was niet accepta
bel. De constructie is echter zo groot, dat de waarnemer op
een aanzienlijke afstand van het wiel moet staan. De enige
goede standplaats bleek het dak van het kantoorgebouw
van Shell te zijn. Omdat er vanaf deze locatie geen kabel-
Fig. 6.
Locatie van
prisma 's op velg,
spil en hijsframe.
Fig. 7.
Prisma-opstelling
tijdens de
hijsoperatie.
De as waarom het prisma kantelt, is zó
in te stellen, dat deze evenwijdig loopt
met de as waarom het wiel omhoog
gaat. Een extra zware uitvoering van
het geheel draagt er zorg voor dat de
constructie altijd verticaal blijft en
wind-onafhankelijk is. Het hoogste
punt komt immers op ruim 135 m
boven het maaiveld.
Aan de hand van de meting worden
het volgende berekend
het voorlopen of na-ijlen van de spil
ten opzichte van de velg;
afgelegde weg;
afwijkingen ten opzichte van de (lo
kale) assen;
actuele hoek van het wiel;
toetsing van de vorm.
Met het voorlopen of na-ijlen van de
velg en de spil wordt bedoeld dat door
de rek in de spaakkabels de spil of de
as eerder omhoog zal komen tijdens
het hijsen dan de velg, omdat het
286
2000-6
GEODESIA
Meetpunten
Meting
