De Rijksdriehoeksmeting
sluit aan op Europa
RD is voorbereid op de toekomst
Toenemend GPS-gebrulk
ETRS89 als standaard in Europa
GEODESIA
2000-9
satellite geodesy, reference systems, system description
satellietgeodesie, referentiesystemen, systeembeschrijving
KEYWORDS
TREFWOORDEN
GPS heeft gezorgd voor globalisering en popularisering
van de plaatsbepaling. Wie kent bijvoorbeeld niet de
toepassing in de autonavigatie In toenemende mate
gebruiken we GPS ook voor de bijhouding van onze
geografische bestanden. Daarom bestaat er een dringen
de behoefte de mondiale GPS-metingen te koppelen
aan de nationale en Europese referentiestelsels.
Ondanks de goede kwaliteit van het huidige RD-stelsel
is er voldoende aanleiding te onderzoeken hoe de geo
metrische infrastructuur beter kan worden ingericht
voor de planimetrische ligging. Bij deze overwegingen
zijn de relatie met het bestaande RD-stelsel, de (3D-)
mogelijkheden van GPS en de koppeling met Europa
belangrijke aspecten. In dit artikel beschrijven we de
oplossing die de Rijksdriehoeksmeting (RD) heeft
gekozen voor het Nederlandse referentiestelsel. Naast
een nieuwe definitie van het RD-systeem introduceren
we ook het Europese referentiestelsel ETRS89 in
Nederland.
De belangrijkste aanleiding voor een
vernieuwing van het RD-stelsel is het
dagelijkse gebruik van GPS. GPS
maakt het voor iedereen mogelijk over
relatief grote afstanden met een be
perkte inspanning 3D-positieverschil-
len te meten. De precisie van GPS-
basislijnen is zo goed, dat discrepanties
in het RD-stelsel voor het eerst in
honderd jaar meetbaar worden. Deze
afwijkingen liggen binnen de specifi
caties van het RD-stelsel, maar kun
nen toch hinderlijk zijn bij de aanslui
ting van GPS-metingen. Het snel toe
nemende gebruik van (real time) GPS
(fig. 1) is onder meer mogelijk ge
maakt door de realisatie van het GPS-
kernnet en het AGRS.NL (Actief GPS
Referentie Systeem voor Nederland).
Daarnaast neemt het gebruik toe
van het Europese referentiestelsei
dr. ir. M. A.
Salzmann,
hoofd Geodesie
bij het
Kadaster
ir. J. van Buren,
geodetisch
adviseur
bij het
Kadaster, en
G.J. I.M. Lobé,
senior technisch
medewerker
bij de
Rijksdriehoeks
meting.
ETRS89. Voor sommige toepassingen wensen gebruikers
te kunnen aansluiten aan dit homogene referentiestelsel.
De gebruiksvriendelijkheid en snelheid van landmeten met
GPS is de laatste tijd sterk verbeterd. Het aansluiten van
GPS-metingen aan het GPS-kernnet en het AGRS.NL is
eenvoudig en snel. Vooral de ontwikkeling van snelle, real
time meetmethoden leidt ertoe dat steeds meer landmeters
en kaartbeheerders kiezen voor puntsbepaling met GPS.
Voor een relatief gering bedrag zijn GPS-ontvangers en de
benodigde software te koop. Hiermee is het mogelijk (rela
tieve) nauwkeurigheden te behalen van enkele centimeters
over afstanden van tientallen kilometers. Over grotere af
standen ziet de GPS-gebruiker nu echter inhomogeniteiten
in het bestaande RD-net (fig. 3 en 4), die hij voorheen niet
kon opmerken omdat ze kleiner waren dan de ruis in zijn
metingen. Deze vervorming van het huidige RD-stelsel,
merkbaar voor GPS-gebruikers, is de
aanleiding geweest om een herziening
van het RD-stelsel te overwegen. De
beschikbaarheid van het GPS-kernnet
en het actieve GPS-referentiesysteem
AGRS.NL maken een herziening in
beginsel ook mogelijk, omdat daar
door een koppeling met Europa mo
gelijk is en tegelijkertijd de vervor
mingen in het bestaande RD-stelsel
geanalyseerd kunnen worden.
In Europa werd in 1989 met de European REference Fra
me (EUREF) GPS-campagne de basis gelegd voor een
Europees, 3D-coördinatensysteem onder de naam Euro
pean Terrestrial Reference System 1989 (ETRS89) [10]. In
Nederland bevinden zich vier EUREF-punten. De
AGRS.NL-referentiestations vormen, samen met andere
permanente stations in Europa, de meest nauwkeurige
realisatie van het ETRS89. Inmiddels is ETRS89 in de
395
