GPS
GEODESIA
2000-9
In de afgelopen dertien jaar is het Global Positioning System
(GPS) een niet meer weg te denken meettechniek geworden
voor een breed scala aan toepassingen: van (auto)navigatie tot
het meten van bewegingen van de aardkorst. Sinds in mei 2000
de opzettelijke verslechtering van het systeem is opgeheven,
kunnen met GPS posities op aarde wor
den bepaald met een nauwkeurigheid
van ongeveer tien meter. Voor een bete
re precisie is een tweede GPS- ontvanger
op een bekende positie (referentie
station) noodzakelijk. Met de satellieten
als hulpmiddel worden dan de coördina
ten bepaald ten opzichte van het refe
rentiestation
GPS-referentiesysteem
Met het aantal GPS-gebruikers neemt
ook de behoefte aan GPS-referentiesta-
tions voor algemeen gebruik toe. Inmid
dels staan over de hele wereld duizenden
GPS-referentiestations voor verschillen
de doeleinden. In Nederland is sinds ju
ni 1997 het Actief GPS Referentie Sys
teem voor Nederland - het AGRS.NL -
in gebruik; een initiatief van de TU
Delft, de Nederlandse Commissie voor Geodesie (NCG), het
Kadaster en de Meetkundige Dienst (MD) van de Rijkswater
staat. De exploitatie is in handen van de laatste twee organisa
ties. Het systeem bestaat op dit moment uit GPS-referentie-
stations in Terschelling, Westcrbork, Kootwijk, Delft en Eijs-
den. Continu worden op deze locaties van alle GPS-satellieten
boven de horizon de signalen ingewonnen. Deze gegevens wor
den verstuurd naar het rekencentrum bij het Kadaster in Apel
doorn, waar ze worden gecontroleerd en verwerkt. Gebruikers
kunnen deze gegevens, in een standaard uitwisselingsformaat
dat onafhankelijk is van de gebruikte typen GPS-ontvangers,
via internet ophalen. GPS-gebruikers combineren deze gege
vens met hun eigen GPS-metingen, ingewonnen op te bepalen
punten, om nauwkeurige posities te berekenen.
Gebruik
Directe aanleiding voor de ontwikkeling van het AGRS.NL
was de door de MD uitgevoerde vijfde nauwkeurigheidswater
passing (5NWP). Deze heeft ten doel de beweging van zo'n
tweehonderd Ondergrondse Merken in Nederland, die de
vastlegging van het NAP vormen, in kaart te brengen. Naast de
traditionele waterpassingen zijn toen op zo'n tachtig locaties,
inclusief de vijf AGRS-stations, zeer nauwkeurige (mm-preci-
sie) GPS-metingen uitgevoerd. De MD heeft uit het oogpunt
van 's lands veiligheid verder belangstelling voor toegepast on
derzoek betreffende het monitoren van bodembeweging en
zeespiegelrijzing. De belangen van het Kadaster bij het
AGRS.NL liggen bij de landmeetkundige toepassingen met
een nauwkeurigheid van een centimeter, zoals het onderhoud
van het zogenaamde GPS-kernnet. TU Delft gebruikt het on
der andere voor onderzoek naar de atmosfeer ter eliminatie van
GPS-foutenbronnen en ten behoeve van het verbeteren van
meteorologische modellen ten behoeve van weervoorspelling.
Commerciële klanten kunnen, tegen betaling, toegang krijgen
tot de AGRS-gegevens via internet. Het AGRS.NL is te vinden
op internet onder http://www.agrs.nl
Toekomst van het AGRS
Nu landmeten met GPS inmiddels vol
wassen is geworden, betekent dit dat het
AGRS.NL een steeds belangrijker rol
gaat vervullen in de geometrische in
frastructuur; naast het statische gebruik
van GPS neemt de vraag toe naar (lands-
dekkende) GPS-RTK dienstverlening.
Het AGRS.NL is bij de herziening van
de RD zelfs de basis van het RD-stelsel
geworden. Zover is het nog niet voor
wat betreft het NAP-stelsel, maar de
MD heeft de intentie om in de toekomst
GPS en AGRS.NL zoveel mogelijk in te
schakelen bij beheer en onderhoud van
het NAP. Gezien deze ontwikkelingen is
voor de zogenaamde referentiefunctie
van het AGRS.NL de volgende concept
missie opgesteld.
Het AGRS.NL is de basis van de GPS-infrastructuur van
Nederland en
maakt als zodanig deel uit van de geometrische infrastructuur
van Nederland;
vormt de basis voor de realisatie van het Europese referentie
systeem ETRS89 in Nederland;
is het fundament van, en de basis voor de bijhouding en be
waking van het RD-stelsel;
draagt bij aan het monitoren van de verankering van het NAP
aan het Europese hoogtesysteem;
ijkt en valideert overige GPS-infrastructuur en de daarop
gebaseerde dienstverlening;
levert kwaliteitsnormen, voorschriften en richtlijnen ten be
hoeve van de aansluiting van GPS-metingen aan ETRS89
(RD, NAP).
Naast de referentiefunctie heeft het AGRS.NL ook een ont-
wikkelfunctie. Deze functie dient primair de proces- en pro
ductverbetering van de referentiefunctie van het AGRS.NL.
Daarnaast is AGRS.NL prototype voor het testen van verbete
ringen en vernieuwingen in de precieze satellietplaatsbepaling.
De exploitatie van een derde functie - het vormen van de basis
voor (landsdekkende) RTK-dienstverlening - kan gebaseerd
zijn op het AGRS.NL, maar zal dan als aparte dienst door de
exploitatiepartijen (en/of derden) worden aangeboden.
AGRS-station in Westerbork.
401
