De plaats van RD en NAP
in Europa
Over internationale referentiestelsels, Europese samenwerking
en de gevolgen voor RD en NAP
positioning, reference systems, survey
puntsbepaling, coördinatenstelsels, overzicht
De moderne satellietpuntsbepaling heeft een revolutie in
wereldwijde referentiestelsels teweeggebracht. Sinds
1980 spelen Satellite Laser Ranging (SLR) en Very Long
Baseline Interferrometry (VLBI) een belangrijke rol bij
de definitie van het International Terrestrial Reference
System (ITRS). Echter, het ITRS is pas in 1992 wereld
wijd toegankelijk geworden met de komst van het GPS-
systeem en het wereldwijde netwerk van de Internatio
nal GPS Service (IGS). Inmiddels bestaat het IGS-net-
werk uit meer dan tweehonderd GPS-stations. Het IGS-
netwerk is verder regionaal verdicht in Europa, de VS,
Canada en Japan met in totaal meer dan duizend GPS-
stations. De jaarlijkse oplossingen van het IGS-netwerk
en de regionale verdichtingen vormen de omvangrijkste
bijdrage aan de jaarlijkse realisaties van ITRS. Ook het
zeer bekende World Geodetic System 1984 (WGS84),
dat gebruikt wordt voor de door de GPS-satellieten
uitgezonden baanelementen, is sinds 1996 gekoppeld
aan ITRS.
Het ITRS vervult een belangrijke rol
bij het bestuderen van de geodynami-
ca van de aarde. Het is echter niet ge
schikt als een Europees systeem voor
georeferencing. Alle punten in Europa
hebben namelijk in ITRS een min of
meer dezelfde beweging van enkele
centimeters per jaar (fig. 1). Daarom
heeft de Subcommissie voor Europa
(EUREF) van commissie I van de
International Association of Geodesy
(IAG) in 1989 het European Terres
trial Reference System (ETRS89) in
gevoerd, dat met de Europese plaat
meebeweegt. Op het tijdstip 1989.0
komen de posities in ETRS89 en
ITRS89 overeen. Voor praktisch ge
bruik kan in ETRS89 de snelheid
meestal worden verwaarloosd. Posities
en snelheden in ETRS89 zijn om te
rekenen naar ITRS, en omgekeerd,
dr. ir. H. van
der Marei,
sectie
Mathematische
Geodesie en
Puntsbepaling,
TU Delft.
door middel van eenvoudige transformatieformules. Met
behulp van diverse GPS-campagnes en het EUREF Perma
nent GPS network is ETRS89 verdicht naar alle Europese
landen. Met behulp van de NEREF-campagnes (Nether
lands Reference Frame), het GPS-kernnet en het AGRS.NL
is ETRS89 verder verdicht in Nederland en zijn transfor
matieparameters voor RD bepaald. Aangezien soortgelijke
activiteiten in alle andere Europese landen hebben plaats
gevonden, is het tegenwoordig mogelijk de diverse nationa
le stelsels naar ETRS89 te transformeren en geo-informatie
via ETRS89 uit te wisselen.
Inmiddels is ETRS89 de facto het referentiesysteem voor
Europa geworden. Eurocontrol heeft ETRS89 gekozen als
de Europese realisatie van WGS84 voor toepassingen in de
luchtvaart. Onlangs is tijdens de Spatial Reference work
shop in Marne-la-Vallée (november 1999) besloten
ETRS89 aan te wijzen als het officiële datum voor conti
nentaal Europa. Daarbij waren verschillende Europese or
ganisaties vertegenwoordigd, zoals MEGRIN (Multipur
pose European Ground Related Information Network),
CERCO (Comité Europeen des Responsables de la Carto
graphic Officielle), EUREF, Eurocontrol, EUROSTAT,
Europese Unie, European Environment Agency en het
Open GIS Consortium. Tevens is besloten EUREF te vra
gen een Europees hoogtesysteem te ontwikkelen.
ETRS89 vormt ook de basis voor het herziene RD-stelsel.
De definitie en realisatie van RD worden gekoppeld aan
ETRS89. Dit heeft impliciet tot gevolg dat het RD een
3D-stelsel is geworden, alhoewel om historische redenen
niet voor alle punten de hoogtecomponent beschikbaar zal
zijn. Een direct gevolg is dat in de RD-publicatie ook de
lengte en breedte, en indien beschikbaar de hoogte, in
ETRS89 worden gepubliceerd, waarbij gebruik wordt ge
maakt van de GRS80-ellipsoïde. De RD-coördinaten blij
ven bestaan als kaartcoördinaten, waarbij rekening is ge
houden met de vervorming van het oude RD-stelsel. Op
deze manier blijven de afwijkingen tussen oude en nieuwe
RD-coördinaten beperkt tot 1 a 2 centimeter.
373
GEODESIA 2000-9
KEYWORDS
TREFWOORDEN
