TU Delft
modellen, maar 3D-modelleren is ze
ker sterk in ontwikkeling. Opvallend
was een sheet van een 3D-beeld-
scherm dat er uitzag als de glazen bol
van Ti-Ta Tovenaar.
Op de beurs was vanzelfsprekend veel
GIS-techniek te zien. De hoge-resolu-
tie satellietbeelden van Ikonos met een
oplossend vermogen van 1 m van on
der andere Seoul waren aanwezig.
Ook verschillende applicaties waarin
deze beelden werden gebruikt, bij
voorbeeld door eroverheen te 'vlie
gen', werden getoond. Daarnaast wa
ren applicaties te zien van de grote we
reldwijde GIS-leveranciers, maar ook
van kleine lokale bedrijven. Deze ap
plicaties richten zich, naast de opbouw
van bestanden, met name op het ge
bruik en de distributie van de gegevens
over internet. Een goede afstemming
van gegevens van verschillende organi
saties is nog een probleem, zowel in
houdelijk als technisch tussen de ver
schillende systemen. De ontwikkeling
van OpenGIS door het Open GIS
Consortium (OGC) is belangrijk om
dit in de toekomst de optimaliseren,
maar hier is nog veel onderzoek en
ontwikkeling voor nodig.
Het '29th International Geographical
Congress' was een interessant en leuk
congres. De locatie van Seoul, een fas
cinerende stad met elf miljoen inwo
ners in het welvarende Oost-Azië,
heeft daar zeker aan bijgedragen. Het
volgende International Geographical
Congress wordt in 2004 gehouden in
Glasgow.
Marcel Schram
Callidus Precision Systems GmbH
presenteert met Callidus een nieuwe
technologie voor het contactloos 3D
opmeten van gebouwen en structuren.
Een computergestuurde laserscanner
vormt de kern van deze innovatieve
oplossing. De infrarood-laser klasse 1
registreert complexe structuren die
driedimensionaal en millimeternauw-
keurig worden weergegeven. De hoge
statistische nauwkeurigheid wordt ge
garandeerd door het groot aantal ge
meten waarden. Na jaren van ontwik
keling en onderzoek is Callidus sinds
1999 actief op de Duitse markt, waar
het zijn verdiensten reeds in de prak
tijk bewezen heeft.
Het gepatenteerde systeem is ISO
9001 en DIN gecertificeerd. Callidus
is ook gekeurd volgens norm IP 52.
De hoogwaardige kwaliteit blijkt niet
alleen uit bovenstaande certificaten,
maar zeker ook uit de gebruiksvrien
delijkheid en het design. De laserscan
ner is inzetbaar in alle facetten van het
bouwwezen. In het bijzonder onder
vinden geodeten, architecten, ingeni
eurs en aannemers met deze nieuwe
hightech-oplossing een vereenvoudig
de manier van werken. Voor ingewik
kelde opmetingen die met veel erva
ring en vakkennis weken in beslag ne
men, maakt Callidus het mogelijk in
enkele dagen alle gegevens te registre
ren. Een ruimte of gevel kan in enkele
minuten worden gescand en onmid
dellijk in 3D worden weergegeven.
Tijdens het scannen draait de laserkop
360° in de horizontale richting en
in de verticale richting tast de laser
waaiervormig de ruimte af. Het on
middellijke resultaat is een 3D-pun-
tenwolk die een enorme hoeveelheid
aan informatie bevat. Gelijktijdig met
de laserscanner neemt de ingebouwde
camera gedetailleerde of panorama
foto's. Aangezien alle gegevens digitaal
worden opgeslagen, heeft men op kan
toor alles binnen handbereik. Een ver
getelheid is verleden tijd.
De meetgegevens worden op kantoor
door middel van Callidus-software
3D-Extractor gegenereerd tot een ge
detailleerd 2D- of 3D-model dat als
'dxf-file' compatibel is met alle CAD-
systemen (Autocad, Minicad, Micro
station, enz.). Belangrijk is dat de ar
chitect, de ingenieur en de aannemer
zich kunnen baseren op zeer nauwkeu
rig samengestelde plannen, waardoor
de bouwheer zijn project tot op de
millimeter nauwkeurig kan beheren.
Inlichtingen: Callidus Precision Sys
tems GmbH, telefoon +49 (0) 345-
5 58 36 27, fitx +49 (0) 345-5 58 36 21
www.callidus.de; voor de Benelux:
Hans Lauwerysen, telefoon +32 (0)
75-29 33 68, fax +32 (0) 14-63 37 56,
hans@lauwerysen-driesen.be.
De afstudeerscripties van de TU
Delft, afdeling Geodesie, zijn te ver
krijgen bij de bibliotheek, Thijsseweg
11, 2629 JA Delft, telefoon (015)
278 25 60 of 278 25 68. De publica
ties zijn ook aan te vragen via: www.
geo.tudelft.nl/bibliotheek.
Thijs Ligteringen
(Afstudeerdatum: 26-5-2000)
Nederland wordt steeds voller. De
noodzaak om ondergronds te gaan
bouwen stijgt daardoor. Een recente
ontwikkeling in het ondergronds bou
wen in Nederland is het boren van
tunnels. Als eerste geboorde verkeers-
tunnel is in 1999 de Tweede Heinen-
oordtunnel geopend. Deze tunnel is
aangelegd als praktijkproject om on
derzoek te doen naar de mogelijkheid
voor het boren van tunnels in zachte
bodem.
De slappe bodem in Nederland zorgt
ervoor dat de tunnel gemakkelijker
kan vervormen. Door gronddruk kan
ovale vervorming van de tunnelbuis
ontstaan. Om te onderzoeken of er in
de loop van de tijd veranderingen in
de vorm van de tunnel optreden, zijn
vervormingsmetingen gedaan: rich
ting en afstand zijn bepaald naar stic
kers die daartoe van tevoren op de
tunnelwand zijn aangebracht.
532
2000-II
GEODESIA
TECHNIEK
3D-Laser Meet Systeem Callidus
SCRIPTIES
Vervormingsmetingen in ge
boorde tunnels; toegepast op
data van de Tweede Heinen-
oordtunnel, de eerste geboorde
tunnel in Nederland
