Landmeters en walvis
vaarders
Landmeter-publicist
Vierschaar en Schout. De Landmeter is
in Zaanstad niet meer dan een tweede
keus geweest. "In eerste instantie
(1998, AvdM) is de straat Zaadmeter ge
noemd, een ambtenaar die verant
woordelijk was voor de belasting
heffing over de hoeveelheden geoogste
en op de markt gebrachte kool- en lijn
zaad. Deze naam stuitte echter op tal
loze bezwaren van toekomstige bewo
ners. Daarom is ervoor gekozen de
naam te wijzigen in Landmeter", zo
schrijft mevr. Posch, secretaris van de
Zaanse commissie voor de straatnaam-
geving. In Saendelft heeft men zich
overigens niet beperkt tot klassieke
thema's: in de wijk komen ook namen
voor als Hobbelende Geit, Guurtjes-
maken en Fietsmolen. Creativiteit kan
ze in Zaanstad niet worden ontzegd.
Nog noordelijker - met voorbijgaan
aan de Waterpasstraat, Schietlood
straat en Passerstraat in Alkmaar, die
middenin een wijk met scheeps- en
timmergereedschap liggen - gaat het
rijtje historie verder in Den Helder. De
Landmetersweg in de wijk De Schoo-
ten maakt deel uit van een groep na
men die ontleend zijn aan de geschie
denis van Huisduinen en Den Helder.
Er zijn steeds groepjes straatnamen
Landmetersplein
in Bergschenhoek.
onder één onderwerp gebracht: bij
de Walvisvaardersweg is een aantal
kleinere straten te vinden, die ge
noemd zijn naar walvisvaarders, bij
de Dijkschouwerslaan liggen diverse
straten genoemd naar opzichters van
de zeewering, en in 1966 zijn zowel
de Landmetersweg als een aantal 'bij
behorende' zijstraten benoemd. Er
zijn twee 'echte' landmeters bij: Dirk
Abbestee (1615-1688) en Jan Harge
(1703-1757). Voorts zijn er zeven straten vernoemd naar op
zieners die 'naast hun functie ook vaak kartograaf en land
meter waren', waardoor we ze eigenlijk niet tot de catego
rie 'landmetersstraten' kunnen rekenen.
Landmetersveld
in Apeldoorn.
We worden onderweg even afgeleid
door de straatnaam Kaart op Ter
schelling, maar die blijkt niets met
kartografie te maken te hebben.
Door naar Apeldoorn, waar de afdeling
Bouwtoezicht niet kon achterhalen
wat de achtergrond van het Land
metersveld in de wijk De Maten is ge
weest. Maar het B&W-besluit van 1978
over de straatnaamgeving leest als een
inhoudsopgave van een historische
roman: men vindt er onder andere de rentmeester, zwaard
veger, markerichter, vedelaar, schrijnwerker en wolwever;
de landmeter is ook hier als oud ambacht beschouwd.
Het Landmetersveld - een woonerf eigenlijk - mag er ove
rigens wel wezen: het kent maar liefst 928 huisnummers.
In dezelfde wijk ligt ook nog een Kaartenmakershoeve,
die eveneens onder de categorie oude ambachten wordt
geschaard.
Joden
Een landmeter van naam vinden we terug in een ruilverka-
velingsweg nabij het dorp De Rips, in de Oost-Brabantse ge
meente Gemert-Bakel. De Landmeter van Beurdenweg is, zo
blijkt uit informatie van het streekarchief Peelland, in 1953
vernoemd naar A. F. van Beurden (1857-1934). Hij was aan
vankelijk landmeter in Roermond en vanaf 1920 hypo
theekbewaarder in Amersfoort. De verdiensten in deze
functies zijn echter niet de reden om Van Beurden te ver
noemen, maar wel het feit dat hij veel artikelen over de
Noord-Brabantse en Limburgse plaatselijke geschiedenis en
folklore heeft gepubliceerd, waaronder veel over het Peel-
gebied waar De Rips middenin ligt. Eigenlijk hoort deze
straat dus, ondanks de suggestieve naam, evenmin tot de
echte Tandmetersstraten'.
Onderweg vinden we in Eindhoven nog onze naaste colle
ga's terug in de vorm van de Kaartmakersring. We vergissen
ons in De Kaart in het dorp Gemonde (ten zuiden van
's-Hertogenbosch), omdat de naam van dat doodlopende
landweggetje een plaatselijke oorsprong heeft die niets met
CEODESIA 2001-1
