Omdat je meer weet dan je denkt.
Een gek kan meer vragen dan tien
wijzen kunnen beantwoorden. Welke
onderzoeker, adviseur of beleids
medewerker verzucht dat niet af en
toe (al dan niet in stilte) als er weer
een nieuwe vraag op het bureau valt?
Natuurlijk beschikken we over fantastische geografi
sche informatiesystemen en andere hulpmiddelen
om ons te helpen bij het vinden van een antwoord.
GIS-systenien geven het antwoord echter niet, daar zijn
gegevens voor nodig. Waar vind je die zo snel? Op zoek naar
geschikte gegevens stuit je op een mooie dataset. Dan is
direct de vraag wat de gevonden gegevens voorstellen.
Welke definities zijn gebruikt? Hoe actueel is de data? Hoe
is ze ingewonnen? Denkend het antwoord gevonden te
hebben, zitje opeens met een heleboel nieuwe vragen. Een
herkenbare situatie die heel goed duidelijk maakt wat het
belang is van metadata. Steeds meer organisaties zijn daar
van doordrongen en maken werk van het documenteren
van informatie. Metadata heeft echter tegelijkertijd de
naam 'taaie en saaie' materie te zijn. Of dat zo is?
Graag neem ik u mee langs een aantal aspecten van meta-
informatie die in elk geval stof tot nadenken geven en het
daarmee tot een interessant onderwerp maken. In het bij
zonder zal in dit artikel aandacht worden geschonken aan
de relatie tussen metadata en kwaliteit van geo-informatie.
Wat is meta-informatie?
Eerst maar de bekende definitie: 'meta-informatie is infor
matie over informatie'. Het gaat dus om beschrijvende ge
gevens om relevante kenmerken van een gegevensbestand
vast te leggen. Dit kan zijn informatie over de inhoud van
een bestand (welke objecten, welke kenmerken), de actuali
teit (opnameperiode), de kwaliteit, de beschikbaarheid, de
gebruiksmogelijkheden en verwijzingen naar de bronhou
der of de beheerder. Voor geografische bestanden komen
daar nog specifieke kenmerken als kaartprojectie, beschre
ven gebied en opnameschaal bij. Meta-informatie is bedoeld
om de geschiktheid en kwaliteit van een dataproduct te
kunnen beoordelen en om daarover weloverwogen beslis
singen te nemen. Vergelijk het maar met een etiket op de
verpakking van voedingsmiddelen, een kaartje in de catalo
gus van de bibliotheek of een legenda op een landkaart.
Fig. 1.
Toenemende
hoeveelheid
geo-informatie.
Laten we eens wat verder inzoomen
op de kenmerken van een gegevens
bestand. Er zijn diverse kenmerken die
direct uit de eigenschappen van de
data (of de dataset) zijn af te leiden. Dit
betreft bijvoorbeeld de naam van een
dataset, de objecttypen en attributen,
de projectie, de datum en verder zaken
als fileformaat, grootte, aantallen ob
jecten en het omsloten gebied in coör
dinaten. Men noemt dit wel de 'proper
ties' of inherente metadata.
Andere eigenschappen moet de be
heerder of gebruiker zelf aangegeven.
Die eigenschappen zijn niet of minder
expliciet uit de data afleidbaar. Deze
zogenaamde 'documentatie' omvat
een (gedetailleerde) beschrijving van
de data, datadefinities, eventueel his
torie, kwaliteitskenmerken, gegevens
over de opnameschaal en opnamepe
riode en dergelijke. Verder behoren
contactgegevens over de beheerder en
de bronhoudende instantie, en gege
vens over de beschikbaarheid zoals
prijs, leveringsvoorwaarden, licentie
rechten en eventuele gebruiksbeper
kingen tot de documentatie.
Waarom meta-informatie?
Datakosten vormen ongeveer drie
kwart van de kosten van een GIS. Mijn
stelling is dat het belang dat een orga
nisatie hecht aan het bijhouden van
metadata, een afgeleide is van het on
derkennen van de waarde van infor
matie. Vanuit een externe oriëntatie is
meta-informatie van nut bij het uitwis
selen van gegevens. Het verschaft in
formatie over de beschikbare data,
1985
2001
Metadata
L. VZ. Vermeij,
ESRI
Nederland.
GEODESIA 2001-7/8
