Gebruikers van metadata
Metadata en kwaliteit van gegevens
over de voorwaarden waaronder ande
ren erover kunnen beschikken en over
de wijze van uitwisseling. De hoeveel
heid beschikbare geodata neemt ex
ponentieel toe (fig. 1). En met de toe
name van de hoeveelheid geografische
bestanden wordt meta-informatie be
langrijker. Metadata helpt bij het ze
kerstellen van de investeringen die or
ganisaties doen in data. Er zijn steeds
meer gebruikers van geo-informatie,
en informatie wordt steeds meer uitge
wisseld. Bronhouders en beheerders
van informatie willen weten over
welke informatie zij nu daadwerkelijk
beschikken, maar ook wat collega's
hebben. Gebruikers willen weten waar
geschikte informatie te vinden is. Of
data geschikt is voor een toepassing,
heeft alles te maken met de kwaliteit
van de data. Daarover verderop in dit
artikel meer. Meta-informatie voorziet
in de behoefte van gebruikers die op
zoek zijn naar gegevens.
Meta-informatie heeft dus een aantal
complementaire doeleinden naar ge
lang het perspectief dat men kiest. Bin
nen een organisatie dient meta-infor
matie om gegevens te documenteren,
een functie die vooral voor de gege-
vensbeheerders van belang is. Meta
data geeft aan wanneer gegevens ver
verst moeten worden; het voorkomt
onnodig dupliceren en vermindert de
kans op zoekraken van bestanden.
Voor gebruikers biedt de meta-infor
matie een helder en systematisch over
zicht van de beschikbare data. Er gaat
minder tijd verloren met het zoeken
naar gegevens. Een goede beschrijving
helpt gebruikers niet alleen om gege
vens te kunnen vinden, ook de kans op
onnodig dubbel werk of het onnodig
dubbel aanschaffen van bestanden
neemt af. Meta-informatie geeft ook
inzicht in de aard van de gegevens.
Kan een bestand worden gebruikt voor
een bepaalde vraagstelling? Al met al
bespaart een organisatie met meta-
informatie tijd en geld, omdat het be
heer van gegevens in verschillende op
zichten verbetert.
Verschillende groepen gebruikers heb
ben verschillende behoeften aan meta-
Metadata
behoefte
(aantal elementen,
detail)
ten. Jf
Gebruikers
data. De meeste gebruikers zijn op zoek naar gegevens en
willen weten waar een dataset over een bepaald onderwerp
te vinden is. Zij willen weten onder welke condities een be
stand lean worden verkregen en of de gebruiksmogelijk
heden aansluiten bij hun vraagstelling. De metadata die
voor het beantwoorden van deze vragen nodig is, zouden
we de 'verkennende metadata' kunnen noemen. Het omvat
een korte be
schrijving, even
tueel een voor
beeld, en infor
matie over de le
verancier en de
kosten. Slechts
een kleine groep
Fig. 2. gebruikers is tot in detail geïnteresseerd in de inhoud, op-
Gebruik van bouw, definities, kwaliteitskenmerken en structuur van
metadata en een bestand. Dergelijke gedetailleerde metadata vertegen-
metadata- woordigt ook een zekere toegevoegde waarde. Er is een om-
behoefte. gekeerd evenredig verband (fig. 2).
Een hele grote groep gebruikers van metadata heeft primair
belangstelling voor de 'verkennende metadata'. De gege-
vensbeheerders, een kleine en selecte groep, hebben vanuit
hun taak en verantwoordelijkheid behoefte aan de gede
tailleerde metadata, het niveau van de 'data dictionary'.
Dit gegeven moet een belangrijke leidraad zijn bij de im
plementatie.
Bij de toepassing van geo-informatie is altijd aan de orde of
de betreffende gegevens geschikt zijn voor de vraagstelling.
Daarbij gaat het niet alleen om de inhoud van een bestand,
maar ook om de kwaliteit. Kwaliteit is toepassingsgerela-
teerd. Een bestand dat perfect voldoet voor toepassing A,
kan volkomen ongeschikt zijn voor toepassing B. Om dat
goed te kunnen beoordelen is van belang dat de kenmerken
van een bestand en de kwaliteit van een bestand bekend
zijn.
Hoe nu is de kwaliteit bepaald? Daarvoor moeten we ons
realiseren dat gegevens slechts een model zijn van (een deel
van) de werkelijkheid. Om de kwaliteit van gegevens - de
bruikbaarheid voor een bepaalde toepassing - te kunnen
bepalen moet dus worden gedocumenteerd hoe de werke
lijkheid door die gegevens wordt vastgelegd. Dit gebeurt in
een aantal stappen.
Van de werkelijkheid wordt een model gemaakt in de vorm
van een conceptueel schema dat aangeeft welke objecten
uit de werkelijkheid we vastleggen en met welke kenmer
ken. De opbouw van het schema wordt vastgelegd in de ge-
gevensspecificatie, ook wel nominale grondslag genoemd.
Het gebruiksdoel van de gegevensverzameling is daarbij de
invalshoek en dat doel bepaalt dus ook de gegevensspecifi-
catie. Een voorbeeld kan dit verduidelijken. Een weg vanuit
het perspectief van een wegbeheerder vereist andere ge-
GEODESIA 2001-7/8
