T
voeren. Sommige organisaties hebben dit opgelost door het
aanstellen van een meta-informatiebeheerder, andere inte
greren het bijhouden van metadata in de kernprocessen.
Als het invoeren en beheren van metadata zijn geregeld,
kan worden nagedacht over de volgende fase. Op welke
wijze moeten de medewerkers de metadata kunnen ge
bruiken? Veelal volstaat het simpelweg kunnen bekijken
van de metadata bij een dataset, in andere situaties wil de
gebruiker ook kunnen zoeken. De mogelijkheden hangen
sterk samen met het gebruikte meta-informatiesysteem.
Een meta-informatiesysteem dat is geïntegreerd in de GIS-
software, is veruit de beste oplossing. Pas daarna zijn het
publiceren en gedistribueerd ontsluiten van de metadata
via bijvoorbeeld een clearinghouse aan de orde. Helaas zijn
verschillende metadata-projecten minder succesvol ge
weest, omdat te veel aandacht is geschonken aan 'fancy'
technologie voor geavanceerde, gedistribueerde zoekmoge
lijkheden zonder dat de basis, het vastleggen en bijhouden
van de metadata, goed geregeld was.
Een planmatige aanpak voor de imple
mentatie van meta-informatie is nood
zakelijk. In een gedegen plan wordt
het gehele traject opgeknipt in han
teerbare stukken, waarvan het gewens
te eindresultaat en de verantwoorde
lijkheid voor de realisatie vooraf dui
delijk zijn. Een beperkt pilotproject
kan inzicht geven in de verschillende
haken en ogen, en helpen het draag
vlak te vergroten. De juiste hulpmidde
len, dus een goed meta-informatiesys
teem, maken de implementatie van
meta-informatie eenvoudiger en verge
makkelijken het gebruik (zie kader).
Valkuilen
Zonder ontmoedigend te willen zijn,
wijs ik op een paar valkuilen waar te
Meta-informatiesysteem
Waaraan moet een meta-informatie
systeem voldoen? In de eerste plaats
moet het systeem functioneel bieden
wat nodig is. Verder kan een meta-in
formatiesysteem het soms saaie werk
van het documenteren van gegevens
een stuk verlichten en verlevendigen.
Omdat metadata onlosmakelijk ver
bonden is met de feitelijke data, zal
een meta-informatiesysteem een ge
ïntegreerd onderdeel van de geo-IT
infrastructuur moeten vormen. Een
voorbeeld van een dergelijke opzet is
ArcCatalog van ESRI. Gebruikers van
Arclnfo en ArcView hebben direct een
volledig geïntegreerde metadata-op
lossing tot hun beschikking.
Principe van stylesheets.
De functies van een meta-informatie
systeem zijn het vastleggen en behe
ren van metadata, het zoeken van da
ta en het publiceren van metadata.
Een goed meta-informatiesysteem is
in staat de metadata-'properties' vol
ledig automatisch uit de data te oog
sten en bij te houden. Voor het invul
len van de 'documentatie' bieden in
vulschermen met pick lists, wizards
en dergelijke de gebruiker uitkomst.
Vervolgens houdt een goed meta-in
formatiesysteem data en metadata
synchroon. Het systeem slaat de meta
data op bij de data, en houdt data en
metadata bij elkaar. Als de data wijzi
gen, past het systeem de properties
aan. Ook als de data verplaatst, geko
pieerd of van het netwerk wordt ver
wijderd, reist de metadata mee. Van
zelfsprekend ondersteunt het meta-
informatiesysteem alle datatypen die
in een omgeving waar met geo-infor-
matie wordt gewerkt, worden toege
past. ArcCatalog bijvoorbeeld docu
menteert dus niet alleen data in het
ESRI-GIS-formaat, maar ook alle gang
bare imageformaten, CAD-formaten
als DWG, DGN en DXF, databases,
spreadsheets, tekstfiles, enzovoort.
Verder is het, vanuit de aard van de
materie absoluut noodzakelijk dat de
metadata systeemonafhankelijk in
een open formaat is opgeslagen. Een
snel opkomend en zeer bruikbaar for
maat is XML (extended Markup Lan
guage). XML wordt veel toegepast
voor data-uitwisseling op internet,
maar ook als uitwisselingsformaat
tussen verschillende legacy-plat
forms. Het is open, hiërarchisch ge
structureerd en aanpasbaar. Met elke
willekeurige browser is een XML-fïle
te lezen. Er is dus geen specifieke soft
ware voor nodig om metadata te kun
nen bekijken! Voor metadata is de
openheid en daarmee de aanpasbaar
heid van XML een heel groot voordeel.
Dit maakt het voor een organisatie
mogelijk om vrij eenvoudig een geko
zen content-standaard aan te passen
voor eigen behoeften door organisa
tie- of taakspecifieke velden toe te
voegen.
Voorbeeld stylesheet metadata 'De Maas
werken'.
Metadata in XML worden bekeken via
zogenaamde stylesheets. Een style
sheet definieert welke metadata-vel
den uit de XML-metadata record wor
den getoond. Ook de presentatie
wordt door de stylesheet bepaald. Met
dit principe kan dus worden inge
speeld op de verschillende behoeften
aan metadata bij verschillende ge
bruikers. Een simpele stylesheet voor
eindgebruikers en een zeer gedetail
leerde stylesheet, met alle metadata-
elementen voor gegevensbeheerders.
Metadata moet vooral leuk zijn. Een
goed meta-informatiesysteem helpt
daarbij.
Stylesheet Stylesheet Stylesheet
Metadata In XML
country
Shapetile
landen van Europa
Sesctirfjvlng
Samenvatting: Een uitgebreide beschrijving van de dataset
Dataset producent: ESRI NEdedand
Doel van vervaardiging: Voor demodoeleinder.
Beschrijving ruimtelijke component: Volledige topologie (Gl>
Toepesslngsschael: 1:100.000
Dimensie: 20
Invoerdatum: 2
11-04-23 09:40: SI
U'.ü://wew.e5nnl.com
GEODESIA 2001-7/8
