prof. dr. ir. A. C. D. O. de Wulf en
G.J.K. Brouns MSc,
Universiteit Gent, vakgroep Geografie,
optie Landmeetkunde.
Het assenstelsel A2 is het assenstelsel
waarin de metingen met het schip in
het water plaatsvinden. De Z-as is weer
gericht volgens de verticale, en de X-
en Y-as liggen in het horizontale vlak,
maar de oriëntatie zowel als de oor
sprong zijn anders dan in Al. De oor
sprong ligt ter plaatse van het enige
gebruikte totaalstation.
Fig. 2.
Peilvlet 'Zwaan'
in het droogdok
te Rupelmonde.
Elk meetinstrument op het schip heeft
zijn eigen coördinatenstelsel Bi waar
in de metingen plaatsvinden. Elk as
senstelsel Bi is dus permanent aanwezig voor de diepte-
registratie, de GPS-metingen, enz. Voor de GPS-metingen is
dit het coördinatenstelsel van de WGS84-ellipsoïde of afge
leide (ETRF89, enz.). De gyroscoop wordt na montage en op
regelmatige tijdstippen geijkt, zodat diens Y-richting even
wijdig is met de lengte-as van het schip. Voor de echo
sounders bevindt de oorsprong zich ergens in het toestel (af
hankelijk van het toestel) en is de Z-as meestal neerwaarts
gericht. De X- en Y-as, voor zover van toepassing, liggen vast
ten opzichte van de behuizing van de echosounder. Mon
tage en kalibratie van de multibeam echosounder zorgen
ervoor dat de gescande lijnen loodrecht op de vaarrichting
staan, waardoor X en Y van Bi vast komen te liggen ten op
zichte van het scheepscoördinatensysteem.
Verschillende coördinatensystemen
Er zijn drie groepen coördinatensyste
men in het spel
a. Coördinatensystemen verbonden
met de instrumenten (Al, A2 en Bi)
Het assenstelsel Al is het assenstelsel
waarin de metingen met het schip in
meen niet overeen met de ligging van
het schip in het water, waar bovendien
een onevenwichtige verdeling van de
ballast voor een bijkomende helling
van de z-as kan zorgen. Een trans
formatie naar het solidair met het
schip verbonden scheepscoördinaten
systeem dringt zich op omdat er geen
eenvoudig verband kan worden gevon
den om de geometrische kalibratie te
combineren met de dieptemetingen,
de plaatsbepaling, de gyroscoopme
ting, enzovoort. Daarom dient het
schip te water te worden gelaten en
dient opnieuw een inmeting te gebeu
ren van een aantal referentiepunten
op het schip. Deze laten toe om de
transformatie te berekenen van alle
karakteristieke coördinaten van de
peilapparatuur (zoals opgemeten in
het droogdok) naar het scheepscoördi
natensysteem waarin het schip zich
bevindt wanneer het stabiel in het
water ligt. De kalibratie behelst de be
paling van de parameters van deze
transformatie. Aandacht zal daarbij
vooral worden besteed aan de te ver
wachten nauwkeurigheid van de ijk-
resultaten.
Zodra de onderlinge posities van de
verschillende meetapparaten zijn be
paald in eenzelfde assenstelsel, kun
nen de metingen die plaatsvinden in
de respectieve lokale assenstelsels van
elk instrument, via de nodige trans
formaties, worden samengebracht in
het scheepscoördinatensysteem. Dit
integreren van bathymetrie, gyro
scoopwaarnemingen, GPS, enzovoort
en het vervolgens verbinden van het
scheepscoördinatensysteem met het
wereldsysteem waarin de bathymetri-
sche kaarten dienen te worden opgele
verd, is een onderdeel van de verwer
king van de meetgegevens en daarop
kan in het kader van deze twee artike
len helaas niet dieper worden inge
gaan.
het droogdok plaatsvinden. De Z-as is opwaarts gericht vol
gens de verticale, de X- en Y-as liggen in het horizontale
vlak. De opstel- en referentiestations liggen rondom het
schip en de oorsprong van Al ligt in
één van de opstelpunten van de totaal
stations.
GEODESIA 2002-1
