GPRS zeer geschikt voor e-mail- en da
tabase-toegangsdiensten zoals inter
net. Het is immers gebaseerd op het
TCP/lP-protocol. GPRS kan transmissie
snelheden bereiken van 115 lcbit/s,
waardoor grafische inhoud mobiel be
schikbaar komt. Op termijn kan EDGE
(Enhanced Data Rate for GSM Evolu
tion), de derde generatie van mobiele
systemen, een uitbreiding leveren op
GPRS, door een optimalisatie van de
capaciteit per kanaal. Een combinatie
van de acht GSM-kanalen maakt een
theoretisch maximum van 384 lcbit/s
mogelijk.
Het Universal Mobile Telecommunica
tions System (UMTS) heeft door de re
cente veilingen van frequenties in Ne
derland veel aandacht gekregen. UMTS
wordt beschouwd als de derde genera
tie GSM-netwerken (3G), waarbij ge
bruik wordt gemaakt van hogere zend
frequenties. Door toepassing van de
hogere frequenties is het zendbereik
van de antennes kleiner, waardoor lan
delijke dekking moeilijk te realiseren
is. Het huidige GSM-netwerk in Neder
land heeft ongeveer vijfduizend basis
stations, terwijl een landelijke UMTS-
dekking (86%) tienduizend extra basis
stations vereist. Naast het kleinere be
reik speelt in stedelijke gebieden ook
de grotere gevoeligheid voor reflecties
en kleiner doordringend vermogen in
gebouwen een rol. De belofte is dat
UMTS breedband pakketgebaseerde
transmissie mogelijk gaat maken met
snelheden van maximaal twee mega
bits per seconde. Onduidelijk is nog
wanneer UMTS beschikbaar zal ko
men. Waar in veel vakbladen wordt ge
sproken dat UMTS vanaf 2001-2002 van
start zal gaan, heeft het bekende bu
reau Forrester Research voorspeld dat
het nog tot minstens 2007 duurt
voor UMTS binnen Europa goed func
tioneert, en dan nog alleen in dichtbe
volkte gebieden! De belangrijkste oor
zaak daarvan is dat de netwerkprovi-
ders niet direct in staat zijn de grote
investeringen te rechtvaardigen, die
nodig zijn om een compleet nieuw net
werk te bouwen.
Architectuur van mobiele
GIS-toepassingen
Kijkend naar de explosieve groei van
mobiele GIS-toepassingen is het goed
de meer algemene GIS-ontwikkelingen in ogenschouw te
nemen. Geografische informatiesystemen staan van ouds
her bekend als gesloten monolieten. Een karakteristieke
GIS-monoliet bevat zijn eigen specifieke ontwikkelomge
ving, datamodel en interface. Voordeel hiervan is dat een
gebruiker een complete omgeving tot zijn beschikking
heeft om GIS-analyses mee uit te voeren. Groot nadeel is
echter dat de interactie met andere informatiesystemen
zeer lastig te realiseren is. Dit heeft tot gevolg dat de klas
sieke GIS-toepassingen veelal solistisch opereren. In de afge
lopen jaren is GIS steeds meer geïntegreerd in de kantoor
automatisering. Met de groei in het gebruik van desktop
GIS-software is GIS-functionaliteit voor een aanzienlijk
grotere groep gebruikers beschikbaar gekomen. Van een
volledige integratie met andere informatiesystemen is bij
de desktop GIS-software echter nog geen sprake. Pas met
het beschikbaar komen van toepassingen die zijn gebaseerd
op de drie-lagen architectuur, is het goed mogelijk om GIS
te integreren met andere informatie
systemen en mobiele toepassingen.
Deze architectuur, waarbij de klassie
ke GIS-monoliet wordt opgeknipt in
drie onderdelen - de datalaag, de func
tionele laag en de presentatielaag
vormt de basis voor veel op internet-
technologie gebaseerde GIS-toepassin
gen. Via een laagdrempelige gebrui
kersinterface (presentatielaag), veelal
een webbrowser, geeft een gebruiker
opdrachten aan één of meerdere ser
ver applicaties (functionele laag), die
gebruikmaken van gegevens die zijn
Fig. 3. opgeslagen in een (centrale) database (datalaag). De kracht
PDA. van deze architectuur is dat een aanbieder van geografische
informatie een zeer grote groep gebruikers kan bereiken.
Nu reeds stelt een aantal aanbieders de informatie beschik
baar aan gebruikers via internet GIS-technologie.
De praktijk bij de MD
Bij de Meetkundige Dienst (MD) loopt momenteel een inno
vatieproject 'de Pencomputer'. In samenwerking met ge-
interesseerde directies is uitvoering gegeven aan concrete
pilots. Het belangrijkste doel was het benoemen van alge
mene specificaties waaraan een pencomputer (hard- en soft
ware) moet voldoen. Alhoewel de pilots specifiek waren ge
richt op de inzet van een pencomputer, heeft deze benade
ring ook geleid tot een beter inzicht in het werkveld van
mobiel GIS. De uitgevoerde pilots hebben een tweeledig
karakter. Enerzijds kan de inzet van een mobiel GIS (pen
computer) een bijdrage leveren aan de interne productie
processen. Anderzijds kan een mobiel GIS een belangrijke
stimulans betekenen voor een pluriform gebruik van be
staande MD geo-informatieproducten. Hiermee worden de
producten beter verankerd in de werkprocessen van de af
nemers. Bij de hieronder beschreven pilots ligt de nadruk
op het laatste aspect.
Bij de pilot voor de dienstkring 's-Hertogenbosch in de
directie Noord-Brabant is onderzocht of de inzet van een
pencomputer kan bijdragen aan het optimaliseren van de
Derde generatie - UMTS
GEODESIA 2002-1
