Specifieke moeilijkheden
Verantwoord kennis
exporteren
voor productiemiddelen, zoals tractoren. Wellicht ver
klaart dit waarom landinrichting overal op het Europese
vasteland blijft voortbestaan; op sommige plaatsen al
eeuwenlang.
Conclusie is dat landinrichting in de nabije toekomst een
belangrijke rol heeft te vervullen in Centraal-Europa. Ten
eerste omwille van de snelheid en ten tweede omdat het
door de politiek gestelde doel, namelijk een private boeren-
structuur, tegen de huidige economische krachten ingaat.
De enorme versnippering in Centraal-Europa is duidelijk,
maar kan landinrichting zonder meer als oplossing worden
betiteld? Natuurlijk, terugkijkend op de Nederlandse 'he
roïsche jaren van de ruilverkavelingen' [1] kan worden vast
gesteld dat de leef- en werkomstandigheden van boeren
enorm zijn verbeterd. Zonder het instrument landin
richting zou dit nooit zo snel en zo grondig mogelijk zijn
geweest. Maar is het niet de context die de effectiviteit
bepaalt?
Het economisch klimaat is een eerste belangrijke compli
catie voor succesvolle landinrichting in Centraal-Europa.
Daarmee wordt bepaald of boeren kunnen en willen inves
teren in een nieuwe verkaveling, en of er genoeg alterna
tieve werkgelegenheid is voor mensen die afvloeien uit de
landbouw. Immers, verbetering van de Nederlandse bedrij
ven kon ook niet zonder forse inkrimping van de boeren
bevolking. Een mogelijk nog grotere complicatie wordt ge
vormd door de eerder beschreven afwezige eigenaren. Want
wat baat het hen dat hun percelen worden bijeengelegd?
Baten van landinrichting liggen primair bij de gebruiker.
Het enige voordeel voor de eigenaar is dat het de mogelijk
heid dichterbij zou kunnen brengen om ooit zelf te boeren.
Het is de vraag of dat opweegt tegen de kosten en het wan
trouwen jegens eigendomsregistratie.
gen, drainage en elektriciteit zijn des
tijds aangepast aan de eisen van de
staatsbedrijven en coöperaties. Wil je
naar kleinere bedrijven, dan zal het in
frastructurele netwerk ook fijnmazi
ger moeten zijn.
De hier geschetste problemen gelden
niet voor geheel Centraal-Europa,
noch komen zij willekeurig verspreid
voor. Ze zijn de directe gevolgen van
het socialistische grondgebruik en de
toegepaste wijze van privatiseren. Om
dat laatstgenoemde per land en per
streek verschillen, komen ook de be
schreven hindernissen voor landin
richting volgens bepaalde patronen
voor. Tabel 1 geeft hiervan een over
zicht.
De Centraal-Europese landen hebben
Duitse een eigen unieke problematiek, dat is
ruilverkavelingen duidelijk. De Nederlandse of Duitse
zijn van oorsprong aanpak werkt er niet zonder meer van-
complexer. Zij wege de nauwe afstemming van proce-
betrekken helling, dure en toepassingscontext. Daarom
afwatering, lijkt het onverstandig een procedure
natuurbehoud en naar Centraal-Europa te exporteren.
ligging in het Toch kan onze ervaring op het gebied
verkavelingsplan. van landinrichting er nuttig zijn.
Dan is er nog het probleem van de onafgeronde privatise
ring. Want hoewel het toewijzen van de claims wel goed zit
(wie recht heeft op hoeveel en waar ongeveer), is de afbake
ning in het terrein in bepaalde regio's nog niet afgerond.
Vaak omdat kaarten ontbreken of referentiepunten zijn
weggevaagd. In [2] werd beredeneerd dat je privatisering
en landinrichting in zo'n geval kunt integreren. Beschouw
dan de lijst van rechtmatige claims als een lijst van recht
hebbenden en laat de fysieke toewijzingen meteen in een
rationeel verkavelingsplan plaatsvinden.
Een ander verschil met West-Europa is de plaatselijk sterke
emotionele binding met de grond, doordat een perceel al
sinds mensenheugenis door één familie wordt gebruikt.
Ruilen van dergelijke percelen is onacceptabel, ook al is het
vervangende stuk grond nog zo vruchtbaar. Bovendien kan
een zo langdurige relatie met een perceel worden geveri
fieerd door de lokale bevolking. Dit getuigenbewijs kan de
zekerheid bieden, die een eigendomscertificaat van de
openbare registers ontbeert. Tenslotte zullen er streken
zijn waar hei-verkavelen zinloos is zonder enorme investe
ringen in infrastructuur. Immers, de maaswijdte van we-
Beschouwen we de historie van de
landinrichting in West-Europese lan
den, dan zien we constant veranderin
gen in de procedure. De Nederlandse
landinrichting bijvoorbeeld moest
aanvankelijk zoeken naar een werk
baar minimum van vóórstemmers. La
ter moest de rol van de pachter in de
procedure worden herzien omdat de
pachtwet in werking trad. Dit soort
aanpassingen hebben ook plaatsgevon
den in Duitsland en andere landen.
Neem het Nederlandse principe van
gelijke rechten voor pachters en eige-
GEODESIA 2002-2
