Conclusie
Literatuur
Summary
Er zijn talloze andere problemen die voorgaan. Maar de ver
snippering wordt wel als probleem erkend. Naar verwach
ting publiceert de wereldvoedselorganisatie FAO begin dit
jaar een uitgebreid rapport dat het versnipperingsprobleem
in kaart brengt. Samen met de EU-steungelden, die voor de
regio klaarliggen, zal zeker actie worden ondernomen.
Een belangrijk, reeds gerealiseerd, pilotproject is het zoge
naamde TAMA-project dat in vier proefgebieden in Honga
rije heeft gedraaid. Het is geïnitieerd, betaald en uitgevoerd
door Duitse instanties. De aanpak in het project was duide
lijk op Duitse leest geschoeid. Hoewel het project vooral
was gericht op de (computer)techniek achter het herverka-
velen, werd gauw duidelijk dat de procedure niet goed aan
sluit op de Hongaarse situatie. Het wordt in het algemeen
als mislukt beschouwd, vooral om
dat het te snel na de privatisering is
gestart, namelijk in 1993.
Een duidelijke illustratie van de
subjectiviteit van westerse experts
zijn ook de pleidooien voor een
multifunctionele aanpak. Een aan
tal adviseurs vindt de agrarische
ruilverkavelingen zoals wij die in de
jaren zestig uitvoerden, hopeloos
achterhaald. De Centraal-Europese
landen moeten direct met de
nieuwste inzichten gaan werken, is de gedachte. De multi
functionele gedachte botst echter met diverse aspecten ter
plaatse. Het veronderstelt een welvarende, mobiele stadsbe
volking met veel vrije tijd in een dichtbevolkt land. Deze
omstandigheden, die het draagvlak zijn voor een grote
vraag naar niet-agrarisch ruimtegebruik, doen zich mo
menteel in Centraal-Europa (nog) helemaal niet voor.
Bovendien zal multifunctionele landinrichting per defini
tie de macht van de grondbezitters moeten inperken. Dat
laatste ligt uiteraard zeer gevoelig.
Zeer smalle akkers
zijn typisch voor
het versnipperings
probleem in Polen.
Mijns inziens is multifunctionele landinrichting een brug
te ver voor Centraal-Europa. Je kunt geen stadia overslaan,
zoals bij technologische ontwikkelingen. Multifunctionele
landinrichting is niet 'beter', maar in onze contreien 'ge
schikter' dan de ouderwetse agrarische ruilverkaveling.
Maar zoek je een instrument dat tegemoet komt aan de
huidige wensen van de mensen op het Centraal-Europese
platteland, dan kon de laatste weieens uitstekend van pas
komen.
Het exporteren van kennis is een belangrijke activiteit ge
worden van de Nederlandse academische wereld. In veel
gevallen levert dit weinig problemen op, zoals in de sfeer
van civiele techniek. De export van Nederlandse ervaring in
landinrichting echter, die op het eerste gezicht zo mooi
aansluit bij de Centraal-Europese problemen met land
bouwgrond, ligt toch wat moeilijker. We zijn ons zelden be
wust van de invloed van de Nederlandse context op onze
manier van landinrichten. Zo wordt onze multifunctionele
landinrichting door politiek en consultants soms te auto
matisch als het optimale systeem ge
predikt, terwijl er in een land met een
veel lagere bevolkingsdichtheid en le
vensstandaard helemaal geen draag
vlak hoeft te zijn voor integratie van
functies. Vanaf dit jaar komen grote
hoeveelheden EU-geld uit de zoge
naamde pre-accessiefondsen beschik
baar. Daarmee zullen projecten wor
den betaald, die de toetredende lan
den klaarstomen om zich te kunnen
schikken naar EU-maatstaven. Het ko
mende decennium zal daarom de test
case zijn van objectiviteit onder de
export van West-Europese kennis.
[1] Andela, G., Kneedbaar landschap,
kneedbaar volk: de heroïsche jaren van
de ruilverkavelingen in Nederland.
Toth, Bussum 2000.
[2] Sonnenberg, J. K. B., Land consolida
tion and restitution of property rights:
a case study in the Czech Republic. In:
Proceedings of the Seminar on
Land Markets and Land Consolida
tion in Central Europe. UDMS,
2000.
[3] Swinnen, J. F. M. et al (eds), Agri
cultural Privatisation, Land Reform
and Farm Restructuring in Central
Europe. Ashgate, Aldershot 1997.
Rural planning in Central Europe
Efficient agriculture in Central Europe is
hampered by the dissipation of landowner-
ship. At first sight it seems effective to hand
le this problem by exporting Western Euro
pean reallocation methods towards these
countries. This paper discusses the specific
causes and different situations in countries
like Poland, Hungary and the Czech Repu
blic, and concludes that only tailor made
solutions would be valid, combining ele
ments from e.g. the German and Dutch real
location procedures.
KEYWORDS
land management, reallocation,
background
TREFWOORDEN
grondbeleid, herverkaveling,
achtergronden
GEODESIA 2002-2
