GPS-metingen
De Leeuwenhoroscoop
en de antennestokken voor de rovers
in een canvaszak. Zo konden alle beno
digde spullen als handbagage in het
vliegtuig worden meegenomen.
Van de ontvangers met toebehoren
werd een carnet opgemaakt door de
Kamer van Koophandel. Dit carnet is
een noodzakelijk hulpmiddel om kost
bare goederen tijdelijk uit- en in te
kunnen voeren. Op Schiphol werd het
carnet van de nodige stempels voor
zien en kon de (vlieg)reis naar de Nern-
rud beginnen. Via Istanbul vloog Tur
kish Airlines ons samen met de presi
dent van de INF naar Gaziantep in
Zuidoost-Turkije. Bij aankomst waren
de (vele) lokale Turkse douanebeamb
ten heel vriendelijk en belangstellend,
maar niemand durfde een stempel op
het carnet te zetten, 's Avonds is het
douanekantoor op het vliegveld geslo
ten en als je dan aankomt, heb je pech!
"Kom morgen maar terug", maar we
moesten met z'n allen nog naar de
Nemrud, een uurtje of vier rijden. Na
veel 'geharrewar' en het nodige opont-
ir. 1. Garlich en ing. M.J. M. Kremers,
afdeling Geodesie, TU Delft.
fiktük. i ,«4s.
Meetomstandigheden
Het meetgebied ligt ongeveer 10 km
vanaf het hotel Kervansaray waar het
Nemrud-team te gast was. De weg naar het meetgebied is
hobbelig en steil met een stijgingspercentage van zo'n 10%.
De rit per minibus duurt een klein half uur. Daarna ging
het te voet verder de berg op. Daarbij moest er flink wat ver
sjouwd worden (eten, vele liters water, accu's en niet te ver
geten de geheugenkaartjes van de ontvangers). Vanwege de
steile helling 120 m hoogteverschil over een afstand van
De Leeuwenhoroscoop op het westter
ras van de Nemrud is de oudst beken
de horoscoop ter wereld. De afgebeel
de constellatie van sterren en plane
ten zal de komende 25.000 jaar niet
meer worden gezien. De Leeuwen
horoscoop is een stenen plaat
van 1,75 bij 2,40 m
met een dikte van
0,47 m. Er staat een
leeuw op afgebeeld,
die naar rechts
loopt. De leeuw is
bedekt met negen
tien sterren. Elke
ster heeft acht pun
ten. Op kleine afwijkingen na vormen
deze negentien sterren het sterren
beeld Leeuw zoals beschreven in de
Ephemeriden van Eratosthenes. Bo
ven de rug van de leeuw staan drie
sterren afgebeeld met zestien in
plaats van acht punten. Dit zijn geen
sterren, maar planeten. Van links
naar rechts zijn dit, Mars, Mercurius
en Jupiter. Erboven staan de Griekse
namen.
De Leeuwenhoroscoop is een bevro
ren plaatje van de posities van de he
mellichamen op een bepaald tijdstip
op een bepaalde datum. Maar welke
datum? Jupiter heeft ongeveer twaalf
jaar nodig om een keer door de eclip
tica te gaan, Mars
j§| twee jaar en Mercu-
m rius één jaar. De
maan loopt elke
maand een keer
door de ecliptica. De
langzame planeten
Jupiter en Mars leve
ren het jaar op, de
snelle planeet Mer
curius de maand, en de maan de dag.
Eerst werden de jaren, waarin Jupiter
zich in het sterrenbeeld Leeuw be
vond, geselecteerd. Van deze jaren
werden die geselecteerd, waarin Mars
zich eveneens in dit deel van de eclip
tica bevond en hetzelfde geldt voor
Mercurius. Het tweede selectiecrite
rium was de volgorde van de plane
ten. Volgens de Leeuwenhoroscoop
moest dit Mars-Mercurius-Jupiter
zijn. Dit resulteerde in de 14e juli 109
v. C. Gedurende de meeste tijd kan
Mercurius niet met het blote oog wor
den gezien. Echter op die speciale dag
stond Mercurius bijna maximaal ver
wijderd van de zon en was daardoor
goed zichtbaar. Het tijdsinterval tus
sen zonsondergang en de ondergang
van de maan bedroeg ongeveer zeven
tien minuten. Indien de samenstand
van de maan en Regulus zichtbaar
was vanaf de bergtop, was dit slechts
kort; waarschijnlijk net voor de on
dergang van de maan die plaatsvond
om 19:37 uur lokale tijd. In de jpinu-
ten ervoor viel de constellatie zoals
afgebeeld op de Leeuwenhoroscoop
exact op zijn plaats. Dit bijzondere
fenomeen maakt het mogelijk om
niet alleen de datum te bepalen, maar
ook het tijdstip en wel 19:35 uur lo
kale tijd. Met andere woorden, de
Leeuwenhoroscoop geeft niet alleen
de datum aan van die speciale con
stellatie, maar zelfs het precieze tijd
stip!
(Bron: www.nemrud.nl)
houd werd de deur van de aankomst- en vertrekhal van het
vliegveld midden in de nacht achter ons op slot gedraaid.
We konden de ontvangers meenemen, maar zonder stem
pel. Ook een nachtelijke rit met de douanebeambten naar
het (gesloten) douanekantoor in de
stad bracht geen uitkomst. Vervolgens
ging het door de warme duisternis on
der een heldere sterrenhemel naar het
hotel aan de voet van de Nemrud, waar
we tegen het ochtendgloren arriveer
den. De INF heeft later in de week ge
zorgd dat de invoerstrook van het car
net alsnog van een stempel werd voor
zien.
GEODESIA 2002-5
