&X°*a O
VUo \o
Wff) O
Topografie
Resultaten
Overige werkzaamheden
kaart van het oostterras
Met GPS-RTK werd de topografie op en
rond de berg vrijwel volledig ingeme
ten. Op het oost- en westterras werden
de daar aanwezige beelden (fig. 3) en
de her en der verspreid liggende res
tanten daarvan - stéles, processie
wegen, vuuraltaren, paden, trappen,
enzovoort - ingemeten. Op het west
terras konden niet alle punten direct
worden ingemeten. Een aantal punten
van de beelden werden daarom later
grafisch ingepast met behulp van
reeds bestaand kaartmateriaal van
de Amerikaanse archeologe Theresa
Goell. Op het noordterras werden de
restanten van de stéles ingemeten en
de nog zichtbare overblijfselen van
vroegere grinddepots. Verder werden
de omtrek en de vorm van de tumulus
ingemeten, de toegangswegen en het
restaurant aan de voet van de berg.
Ook werden de in het dal gelegen ijs-
grotten en de locatie van de voorma
lige steengroeve ingemeten.
Berekening hoogte Nemrud
Op oude archeologische kaarten en in
formatiefolders van de Nemrud wordt
een hoogte vermeld van 2150 m boven
zeeniveau. Uit de GPS-metingen bleek
direct dat dit niet juist kon zijn. Daar
om werd gezocht naar een hoogtepeil-
rnerk. Dit was niet eenvoudig omdat
de berg in militair gebied ligt en de
hoogte 'geheim' is. Toch kwam er uit
eindelijk een topografische kaart bo-
HL j. l
Fig. 4. ven water waarop een hoogte vermeld stond van 2206 m,
Eindresultaat dus 56 m hoger! Met behulp van meetgegevens van perma-
GPS-RTK meting nente GPS-referentiestations (Delft en Ankara) kan de hoog-
van het oostterras. te tot op een decimeter nauwkeurig worden berekend. Om
deze GPS-hoogte te herleiden tot een hoogte boven zeeni
veau is gebruikgemaakt van het wereldwijde geoïdemodel
EGM96. De berekende hoogte is 2206,7 m boven zeeniveau.
Dit komt dus goed overeen met de hoogte van de topografi
sche kaart.
Geografische noorden
Op de kaart van Brokamp uit 1989 staat een aantal vaste
punten. De coördinaten van die punten zijn niet meer be
kend, maar kunnen wel uit de kaart worden geprikt met
een nauwkeurigheid van enkele decimeters. Vanwege die
geringe nauwkeurigheid werden die coördinaten niet ge
bruikt voor de grondslag. Wel werden vier punten daarvan
met GPS-RTK ingemeten. Uit de onderlinge vergelijking van
deze punten blijkt dat de noordrichting (y-as van de kaart)
op de kaart van Brokamp 4,6 graden oostelijk ligt ten op
zichte van het GPS-noorden (dit is vrijwel gelijk aan het
geografische noorden). Vermoedelijk werd toen gebruikge
maakt van het magnetische noorden. Dit wordt bevestigd
door een wereldkaart van het magnetisch veld. De declina
tie in dat gebied is inderdaad zo'n vier
graden naar het oosten. Uit verder on
derzoek is gebleken dat de richting
van de opstelling van de kolossale beel
den nu inderdaad overeenkomt met
de richting naar het punt waar de ster
Regulus opkomt.
Topografische kaart
In totaal werden ongeveer 5500 pun
ten ingemeten. De kaartvervaardiging
is uitgevoerd met het CAD-programma
LisCAD. De verwerking van de meetdata tot kaart gebeurde
dagelijks in het hotel op een laptop direct aansluitend op
de GPS-metingen. In Delft kreeg de kaart z'n huidige vorm
(fig. 4). Het LisCAD-bestand is geconverteerd naar AutoCAD.
Dit geconverteerde bestand is de basis voor het SIS. Verder
zijn er plots gemaakt op AO- en Al- formaat.
Fig. 5.
Presentatie van de
digitale kaart
tijdens de ronde
tafelconferentie
van het Wereld
Monumenten Fonds.
Fig. 6.
Waar zouden we
zijn zonder
traditioneel
transport?
Klassiek archeologisch veldonderzoek
Gedurende ons verblijf werd er ook archeologisch veldon
derzoek gedaan door een team van vijf archeologen afkom
stig van de Universiteit van Amsterdam en van Groningen.
Het gezegde 'met passen en meten wordt veel tijd versleten'
is ook zeker voor hen van toepassing. Getracht werd om de
ernstig verweerde teksten op de achterkanten van beelden
te ontcijferen. Afhankelijk van de lichtval konden met veel
moeite enkele letters en soms zelfs hele woorden worden
ontcijferd. Ook werden de her en der verspreid liggende
brokstukken van de beelden op grote vellen papier inge
tekend.
Rondetafelconferentie WMF
Op de laatste dag van ons verblijf werd tijdens de ronde
tafelconferentie van het Wereld Monumenten Fonds te
GEODESIA 2002-5
