Katha in hotel Zeuss de digitale kaart gepresenteerd (fig. 5).
Vertegenwoordigers uit veel landen en de Turkse overheid
onderstreepten het unieke van de Nemrud en de noodzaak
van restauratie. Daarbij waren onder andere de onder
minister van Cultuur van Turkije en hoge lokale bestuur
ders. Deze politieke 'kopstukken' waren daarvoor 's och
tends met veel pers op de Nemrud aanwezig. Er werd een
demo 'schatgraven met GPS' gegeven. De schat was een
heuse fles champagne, verstopt onder de restanten van één
van de beelden op het oostterras. Verbazing alom bij de
Turkse bestuurders, dat GPS zo nauwkeurig kan zijn.
Fig. 7 en 8.
Resultaten SIS.
De diverse brokstukken van de beel
den passen als een 3D-puzzel in el
kaar. Ten behoeve van een mogelijk
toekomstige restauratie en uitbrei
ding van het SIS werden van de beel
den en brokstukken 3D-laseropnamen
gemaakt met de Callidus. Deze infra-
rood-laser registreert complexe struc
turen die 3D- en millimeternauwkeu-
rig worden weergegeven. Tijdens het
scannen draait de laserkop 360° in de
horizontale richting, en in de verticale richting tast de laser
waaiervormig de ruimte af. Het onmiddellijke resultaat is
een 3D-puntenwolk die een enorme hoeveelheid aan infor
matie bevat. Het grote voordeel van een laserscan boven
terrestrische fotogrammetrie is dat de data zonder al te veel
bewerkingen kan worden ingelezen in een CAD-pakket.
Echter om alle gewenste opnamen te kunnen maken was
wel veel voorbereiding nodig. Vanwege close-up opnamen
van de hoge beelden moest er een
hoogwerker aan te pas komen om de
Callidus op de gewenste posities te
krijgen. Alleen hoe krijg je een hoog
werker boven op de berg? Dat het uit
eindelijk is gelukt, blijkt uit fig. 6.
Tot slot
Op 15 en 16 november 2001 werd in
het archeologisch museum van de Uni
versiteit van Amsterdam het vervolg
op de rondetafelconferentie gehou
den. Daar werd onder andere de stand
van zaken niet betrekking tot het SIS
gepresenteerd (fig. 7 en 8). De basis is
ons gemeten DTM met daaraan toege
voegd enkele scans van het Callidus-
meetsysteem. Ook wordt gewerkt aan
een koppeling van beschrijvende infor-
On-Hollandse omstandigheden
In het zuidoosten van Turkije is het in
augustus erg warm. Temperaturen
van veertig graden Celsius of hoger
zijn niet uitzonderlijk. We hebben
met eigen ogen kunnen aanschou
wen dat voetbalwedstrijden 's nachts
worden gespeeld. Ons hotel aan de
voet van de Nemrud ligt op 1700 m
hoogte, maar ook op die hoogte komt
de temperatuur 's nachts niet onder
de twintig graden en door een zinken
dakconstructie koelde onze hotelka
mer nauwelijks af. Afkoelen is alleen
mogelijk in het met ijskoud berg
water gevuld zwembad.
Het referentiestation op het dak van
het toegangsgebouw naar de berg
Nemrud werd van stroom voorzien
met behulp van een verlengkabel.
Aan de ene kant zat een gewone stek
ker en aan het uiteinde monteerde
een hulpvaardige Turk een lampfit
ting. Deze fitting werd vervolgens ver
vangen door een stopcontact. Daarbij
werden de draden onjuist gemon
teerd. Na demontage en opnieuw
monteren lukte het de Ref aan de
praat te krijgen. De stekker zat in een
stopcontact op de slaapkamer waar
veel Turken in stapelbedden sliepen.
Dat stopcontact werd voor van alles
en nog wat gebruikt, maar de stekker
mocht er niet uit! Dat ging natuurlijk
mis. De Ref verhuisde al snel naar de
berg. Dan maar steeds 's ochtends op
stellen en 's middags weer opbreken,
en veel slepen met apparatuur en ac
cu's.
Het meetgebied op en rond de berg
Nemrud kenmerkt zich door dor en
kaal geaccidenteerd terrein met hoog
teverschillen van ongeveer driehon
derd meter. Een waar eldorado om je
conditie te testen! De zon is erg fel op
die hoogte. Door de aangename tem
peratuur en een fris windje verbrand
je zonder datje het in de gaten hebt.
Drommen toeristen van over de ge
hele wereld bezoeken de Nemrud.
Vooral het aanschouwen van zonsop-
en zonsondergang is populair. In de
namiddag kwam het weieens voor dat
er nog gemeten werd tussen de hon
derden toeristen en regelmatig kwam
dan ook de vraag: "Wat zijn jullie aan
het doen?".
Om in Turkije te mogen werken is een
werkvergunning vereist. Deze wordt
afgegeven op het politiebureau in
Adyaman, een stadje ongeveer vijftig
kilometer verderop, maar je moet wel
persoonlijk je handtekening komen
zetten. De INF beschikt over een per-
sonenbus met chauffeur. Hij weet
waar het politiebureau is. Na het teke
nen en afhalen van de werkvergun
ning heeft hij ons als toerist iets van
de snikhete omgeving en de omstre
den Atatürkdam laten zien. Op de
terugweg naar ons hotel werden we
uitgenodigd Turkse koffie te komen
drinken bij een oom van onze
chauffeur thuis. Een unieke ervaring
bij zulke gastvrije Turken.
3D-laserscans
GEODESIA 2002-5
