Geo-
Data
Set 1
ren) kaarten te produceren is een acti
viteit die al eeuwen plaatsvindt. Sinds
een kort tijd, zeg maar de afgelopen
dertig jaar, worden topografische ge
gevens niet meer op papier gezet,
maar opgeslagen in digitale bestan
den. Aanvankelijk in piotbestanden,
nu echter in een GIS, of in een stan
daard database met geografische func
tionaliteit. Deze beschikbaarheid van
digitale gegevens maakt het relatief
eenvoudig om geodatasets van ver
schillende herkomst te combineren,
mits ze in hetzelfde referentiesysteem
verkeren of te transformeren zijn naar
hetzelfde referentiesysteem. Deze
transformatie kan soms eenvoudig
zijn of soms uiterst gecompliceerd.
Echter, na de transformatie bijft er
nog het probleem hoe de gecombineer
de geodatasets op basis van hun indivi
duele objecten te vergelijken en te in
terpreteren, en conclusies te trekken.
Dit is het probleem van topografische
bestandsintegratie (fig. 1). We nemen
aan dat beide bestanden van hetzelfde
gebied zijn, en van hetzelfde tijds
moment.
Als we de legenda's bekijken van bei
de bestanden, dan is de betekenis (de
semantiek) van de labels - hfgb, terrn,
5213, enz. - allesbehalve duidelijk.
Om de betekenis te weten te komen, is
het noodzakelijk na te gaan hoe de
geodatasets tot stand gekomen zijn,
dat wil zeggen hoe de transformatie-
regels waren, de verkenningsregels,
van terreinsituatie naar bestanden.
Maar dan zijn we er nog niet, want
voor het vergelijken van de verken
ningsregels die bij de transformaties
zijn gebruikt, is er behoefte aan een
verzameling gemeenschappelijke be
grippen omtrent terreinsituaties. Zo'n
verzameling begrippen wordt een
domeinontologie genoemd. Zie nog
maals fig. 1 als illustratie voor zaken
als verkenningsregels en domeinonto
logie. In de buitenwereld (fig. 1 mid
den) zijn vier gebouwen, gelabeld met
A, B, C, en D, en twee terreinen E en F.
Onze domeinontologie bevat defini
ties van gebouwen en terreinen, als
mede van hun eigenschappen. De bui
tenwereld wordt ingewonnen met
twee verschillende sets van verken
ningsregels.
dr. ir. H. T.
Uitermark,
Kadaster
Apeldoorn, en
profdr.ir. P.J.M.
van Oosterom,
afdeling
Geodesie
TU Delft.
Fig. 1.
Twee transformaties
van een terrein
situatie.
Volgens de verkenningsregels van geodataset 1 worden
a. gebouwen A, B, C, en D ingewonnen, en afgebeeld in
fig. 1 boven, als t2, t4, en t5 met het klassenlabel '1000'.
A en B zijn samengevoegd tot t2, omdat A en B voldoende
dicht bij elkaar liggen. 'Voldoende dicht' is exact gedefi
nieerd in de verkenningsregels van geodataset 1;
b. terrein E (weiland) en F (bouwland) afgebeeld in fig. 1
boven, als tl (label '5213') en t3 (label '5203').
Volgens de verkenningsregels van geodataset 2 worden:
c. gebouwen A, B, en C ingewonnen, en afgebeeld in
fig. 1 onder, als g2 (label 'hfdgb'), g3 (label 'bijgb'), en g4
(label 'hfdgb'). Gebouw D wordt niet ingewonnen omdat
het oppervlak 'te klein' is. Ook hier is 'te klein' exact ge
definieerd in de verkenningsregels van geodata set 2;
d. terreinen E en F ingewonnen, en afgebeeld in fig. 1
onder, als gl (label 'terrn'). E en F worden samengevoegd
omdat de verkenningsregels stellen dat de verschillende
eigenschappen van E en F niet van belang zijn voor geo
dataset 2.
Om nu de samenhang in betekenis van beide geodatasets te
begrijpen, worden begrippen als 'gebouwen' en 'terreinen'
uit onze domeinontologie verfijnd tot specifieke begrippen
voor een referentiemodel. Specifieke begrippen zijn bij
voorbeeld 'hoofdgebouw' en 'vrijstaand bijgebouw'. Deze
specifieke begrippen worden op hun beurt zodanig in een
referentiemodel gestructureerd, dat de 'verborgen' beteke
nis van de lclassenlabels 'zichtbaar' wordt. Zo kunnen de
corresponderende topografische objecten worden vastge
steld. Hier gaat het om in topografische bestandsintegratie.
De eerste uitkomst van de topografische bestandsintegratie
van het vorige voorbeeld is een lijst met verbanden tussen
kandidaat-corresponderende topografische objecten, op
basis van een overlaptest:
(t2, g2), (t2, g3)}, {(tl, gl), (t3, gl), (t5, gl)}, (t4, g4)
Als vervolgstap worden deze kandidaten gecontroleerd op
consistentie met de verkenningsregels. Indien er vanaf nu
een verandering is in een terreinsituatie die geregistreerd
Terrain
Legend
hfdgb
bijgb
term
Legend
5203
5213
1000
Geo;
Data
Set 2
GEODESIA 2002-10
