Systems of Land Registration
- Aspects and Effects
Dissertatie mr. ir. J.A. Zevenbergen
tf?IK
Jarenlang hebben we erop gewacht: de dissertatie van
Jaap Zevenbergen, die hierop is promoveerd op 11 no
vember 2002 aan de TU te Delft. In zijn introductie vraagt
hij begrip voor de tijd die hij voor zijn onderzoek heeft ge
nomen. Had hij immers geen overvolle dagtaak aan de afde
ling Geodesie, en vraagt een huwelijk en de geboorte van
drie kinderen ook geen aandacht van een promovendus? En
zo is het! Men moet zijn prioriteiten weten te stellen. Klaag
de niet een echtgenote van een andere promovendus, die
blijkbaar geheel in zijn werk opging, dat zij meende haar
lichaam reeds nu aan de wetenschap ter beschikking te heb
ben gesteld? [1]. En wie wil een vader zijn zoals de bekende
zich op businessclass-niveau bewegende makelaar, die er
rond voor uitkwam des avonds in zijn hotel te eten omdat
het thuis zo hectisch was als de kinderen naar bed
moesten[2|.
Het ei is gelegd! En wat voor een ei: een reuzenei, waarin
Zevenbergen het fenomeen 'grondregistratie' van diverse
zijden belicht, schrijvers van commentaar voorziet, en via
gedegen analytisch werk aantoont dat de verschillende ele
menten die tezamen een goede grondregistratie consti
tueren, zo nauw met elkaar samenhangen dat men slechts
een oordeel kan vellen over het 'geheel in samenhang'.
Want zo wordt zijn centrale onderzoeksvraag 'hoe beïn
vloeden de technische, wettelijke en organisatorische as
pecten, en hun onderlinge relaties de wijze waarop een
grondregistratiesysteem in staat is passende rechtszeker
heid te bieden aan eigenaren en kopers van onroerende
zaken' beantwoord: 'samen als geheel'. Zevenbergen neemt
hiermee stelling tegen talloze schrijvers die grondregistra-
tiesystemen op (zoals hij zegt) eendimensionale wijze clas
sificeren zoals 'titel- of akteregistratie' of'bepaalde of onbe
paalde grens', en niet schromen daar een algemeen oordeel
aan te koppelen: een 'titel-registratie' zou dan 'beter' zijn
dan een 'akten-registratie' enzovoort. Zevenbergen hekelt
de somtijds emotionele debatten die hierover voor het in
ternationale forum worden gevoerd, maar - eerlijk gezegd
- bespeur ik in zijn bestrijding van het eendimensionale
denken ook een onderstroom van harstocht. En dat is goed!
Want hoewel de activiteit 'grondregistratie' mogelijk als
saai overkomt, gaat het hier ten diepste over grond en men
sen, en hoe samenlevingen daarmee omgaan. Wij zouden
het in ons overgereguleerde Nederland vergeten, maar in
de meeste landen van de wereld zijn grond, grondbezit, de
verdeling daarvan, toegang tot 'grondgebonden kansen' [3],
regeling van het grondgebruik vanwege de overheid, ma
nagement van staatsgronden, evenzoveel topics die hoog op
de politieke agenda staan. En daarmede - zo zei ik het in
mijn inaugurele rede aan het ITC - het hart van de samen
leving raken! Revoluties zijn erdoor veroorzaakt (m.n.
prof. ir.
P. van der
Molen,
Kadaster en ITC.
Akten- of titel-
registratie?
Midden- en Zuid-Amerika), oorlogen
zijn erom gevoerd (m.n. Centraal Afri
ka). Grondbeleid ('land policy') staat in
veel landen in de kinderschoenen (hier
wil ik refereren aan vele ITC-afstudeer-
scripties die hierover gaan), en de We
reldbank heeft vorig jaar een omvang
rijk researchrapport gepubliceerd [4]
met betrekking tot grondbeleid, dat
ondubbelzinnig aangeeft dat een ade
quate bestrijding van armoedeproble
matiek rechtstreeks samenhangt met
toegang tot rechtszeker grondbezit,
ondersteund door een passende grond
registratie. Kortom, we hebben hier te
maken met de grote problemen van de
wereld, en de aandacht voor de wijze
waarop grondregistraties aan de oplos
sing kunnen bijdragen, kan dan ook
niet 'gedreven' en 'hartstochtelijk' ge
noeg zijn
Zevenbergen stelt terecht dat in één
enkele dissertatie niet alle relaties tus
sen grondregistraties en hun doelein
den kunnen worden bestudeerd, hij
moet zich beperken en wel tot het doel
van de rechtszekerheid voor eigenaren
en kopers van onroerende zaken. Hij
meent hier een nuttig doel van grond
registratie te dienen, omdat toegang
tot grondbezit de bron van welvaart is,
de onroerendgoedmarkt een belang
rijk onderdeel van de economie is, en
voorts omdat eigendoms- en gebruiks
rechten op grond en de wijze van vesti
ging, overdracht en tenietgaan beho
ren tot de instituties in een samen
leving. Dit laatste is mijns inziens zeer
belangrijk. Zevenbergen hanteert hiel
de theorie over de institutionele eco
nomie van de Nobel laureaat Douglas
GEODESIA 2002-11
