Het NAP als bakermat
voor het Mongolian
Vertical Datum
Zittend voor de 'ger', de verplaatsbare woning van de
op de steppen wonende Mongool, vond dit interview
plaats met dr. Enlchbayar (tweede van links), direc
teur-generaal van de Topografische Dienst van Mongolië
(SaGaC). Geheel links dr. Saandar, geheel rechts Ing. Erdene-
munkh.
Toen Nederland in 1818 het reeds sinds 1684 in gebruik
zijnde Amsterdamse Peil, gebaseerd op de gemiddelde
zomervloedstand van het toen nog in open verbinding met
de Zuiderzee staande IJ te Amsterdam, als standaard-hoog
teniveau voor hoogtemetingen in het gehele land invoerde,
kon men zich niet voorstellen dat dit peil ook ver buiten de
landsgrenzen zou worden gebruikt.
Tsaar Peter de Grote toonde in 1697, gedurende zijn in-
cognito-verblijf in de Lage Landen en in Engeland, behalve
zijn inmiddels wel bekende interesse in de scheepsbouw en
overige maritieme ontwikkelingen, een vooruitziende blik
voor de noodzaak van een goed hoogtemodel, vooral van de
kustgebieden van de door hem veroverde landen aan de
Oostzee, zoals Ingermanland, Estland en Noord-Letland. Hij
was daarmee de grondlegger van het zogenaamde Baltische
gemiddelde zeehoogteniveau, gebaseerd op het Amster-
CWNGG1S
dams Peil, welk niveau inmiddels ook
al bij onze oosterburen veelvuldig
werd gebruikt. In 1877-1878 werd bij
voorbeeld in Pruisen een nauwkeurig
heidswaterpassing uitgevoerd, met als
referentievlak het NAP. Op 22 maart
1879 werd aan de Sterrenwacht in Ber
lijn een goed verzekerd hoogtepunt
aangebracht, waarvan het niveauvlak
37 m boven het toenmalige NAP lag.
Toen in 1896 in Rusland werd besloten
het achterland te ontsluiten en de han
del met China en Japan verder te sti
muleren, werd begonnen met de aan
leg van de Transsiberische Spoorlijn
naar Vladivostok. Voor de aanleg van
de spoorweg werd het tracé dwars
door Azië zorgvuldig gewaterpast. Het
uitgangspunt voor de waterpassing
was het Baltische Zee Niveau van Tsaar
Peter de Grote. Het traject werd gewa
terpast, zoals gebruikelijk in vroegere
tijden, door de terreinmeetdienst van
het keizerlijke Russische leger; het
werk duurde ongeveer achttien jaar.
Vóór het uitbreken van de Eerste We
reldoorlog konden de werkzaamheden
worden afgesloten en was het Amster
dams Peil al diep in Azië doorgedron
gen.
Rond 1930 escaleerden de politieke
spanningen in Oost-Mongolië, Siberië,
Mandsjoerije, en vooral door de ex
pansiepolitiek van China werd men
zich in Mongolië steeds meer bewust
van het feit dat, om het territorium te
verdedigen, een eerste vereiste was
stafkaarten te vervaardigen met hoog
te-informatie, onder andere voor de
artillerie. Gelijktijdig vond gedurende
deze periode in Oost-Mongolië de aan
leg van een aftakking van de Transsibe
rische Spoorweg plaats. De verant
woordelijke voor de waterpassing voor
dit aanvullende traject in Mongolië
was de inmiddels legendarische luite
nant Kutuzov llya Andreevich van het
Sovjet-leger, die in de zestiger jaren be
vorderd werd tot luitenant-generaal
en bovendien ook directeur-generaal
was van de Topografische Dienst van
de Sovjet-Unie.
Na intensieve en zo'n twintig jaar du
rende waterpassingen over een lengte
van 12.600 km - deze werkzaamhe-
GEODESIA 2002-12
