Het einde van 50 jaar hydrostatisch waterpassen bij Rijkswaterstaat
Het heeft een halve eeuw geduurd, het hydro
statisch waterpassen bij de Meetkundige Dienst
van de Rijkswaterstaat (MD). Vijftig jaar lang heeft
men met een uit de kluiten gewassen 'flesjeswater-
pas' ons land doorkruist (en regelmatig ook een
stukje daarbuiten) om met het meest simpele,
maar ook het meest nauwkeurige, systeem een
referentievlak te creëren waarmee in Nederland alle
gewenste hoogten kunnen worden gemeten en
vastgesteld: het NAP-vlak. Voor het beschermen
van het land tegen overstroming, het bouwen van
dijken, bruggen en tunnels, de aanleg van wegen,
het bouwrijp maken van terreinen, de bouw van
huizen en fabrieken, maar ook om de beweging
van de vaderlandse bodem (omhoog of omlaag) te
kunnen vaststellen, is zo'n nauwkeurig
vergelijkingsvlak onontbeerlijk. Sinds de uitvoering
van de 5e Nauwkeurigheidswaterpassing is het
l inmiddels ruim drie eeuwen oude Normaal
O: Amsterdams Peil weer up-to-date. Het toegepaste
systeem van hydrostatisch waterpassen nadert
daarmee echter ook zijn einde. En dat geldt evenzo
voor het kabelschip Niveau.
Adieu Niveau
De Niveau loopt de haven van Bommenede binnen.
Heel precies is niet vast te stellen
hoe oud het NAP is, maar zeker
is dat Amsterdam al in de 17e
eeuw over een Stadspeil beschikte, dat
de gemiddelde vloedhoogte bij de Am
sterdamse sluizen aangaf. Na de storm
vloed van 1675 sprak men voor het
eerst over het Amsterdams Peil. Het
duurde tot 1800 vooraleer generaal
Krayenhoff dit peil uitbreidde rond de
Zuiderzee en tot aan de grote rivieren,
omdat die ook weieens buiten hun oe
vers traden. Een geheel landsdekkend
systeem werd gerealiseerd door ir. Lely
door de uitvoering van de 1° Nauwkeu
righeidswaterpassing. Bij het vaststel
len van de uitkomsten daarvan (in
1891) ontstond de naam NAP (Normaal
Amsterdams Peil). Het onderhoud van
dat landsdekkend hoogtemerkensys-
teem werd opgedragen aan de 'Alge
mene Dienst van de Rijkswaterstaat',
wat tot op heden eigenlijk zo is geble
ven, zij het dat de uitvoering nu een
zorg is van de MD.
De 'oude' Niveau van bouwjaar 1885.
De zorg voor het NAP is een onderdeel
van het beheer van de totale geometri
sche infrastructuur van Nederland.
Daaronder wordt verstaan het NAP-
peilmerkennet, alsmede het ruimte
lijk referentiesysteem in Nederland
ETRS89, via het daaraan gekoppelde
AGRS.NL (Actief GPS Referentie Sys
teem); dit laatste samen met het Ka
daster (als beheerder van het RD-net).
CEODESIA 2002-12
