tuurverschillen tussen begin- en eind
punt van de meting, voor getij effecten
en capillariteit in het meetsysteem.
Het gaat erom de systematische fout
uit de waarnemingen te zeven, zodat
een nauwkeurig hoogteverschil res
teert.
Met regelmaat geeft Ad zijn waarne
mingen door aan Hans: temperatuur
10.1; barometer 1008.84, hoogte
122.04. Hans geeft zijn waarnemingen
van de andere kant door. Elke vijf mi
nuten een aflezing, tot een totaal van
zeven aflezingen over dertig minuten.
Na een halfuur meten wordt de zaak
omgedraaid, dat wil zeggen dat het
peilglas aan de andere kant wordt ge
vuld tot 30 cm. Het pendelen duurt nu
wat langer, maar na een halfuurtje
kan een tweede meetcyclus starten.
Die verloopt minder vlekkeloos, de ver
schillen tussen de aflezingen aan
weerszijden lopen wat uit de hand
(nou ja, enkele millimeters). De oor
zaak is niet direct op te sporen. Ad
houdt het op de zon die nu wat krach
tiger schijnt op het lcabeldeel op de
wal. Vanaf de Niveau, intussen terug
gekeerd naar de wal, worden delczeil-
tjes over de kabel gespreid. Na enige
tijd gaat het beter en kan de meting
worden voltooid. Het hoogteverschil
tussen het tijdelijk basisstation en
het vaste NAP-peilmerk bij de steiger
wordt met enkele slagen optisch gewa
terpast. Nee, niet met een 'automaat',
maar gewoon door aflezing.
Het afbreken van het basisstation gaat
sneller dan het opbouwen. Dan moet
Hans nog van de paal worden gehaald
en de kabel ingerold. De Niveau legt
aan bij de meetpaal, zodat Hans alle
materialen en daarna zichzelf aan dek
lean laten zakken. Dan wordt losge
maakt en vaart het schip met een grote
boog nog eenmaal rondom het meet-
gebied; een soort ererondje lijkt het
wel. Maar het blijkt bittere noodzaak,
want de kabel was te lang voor dit
meetstuk en het overtollig gedeelte is
dus netjes met een grote lus op de zee
bodem uitgelegd om grote tempera
tuurschommelingen te voorkomen.
Het inhalen en opschieten van de ka
bel verloopt verder zonder problemen,
en moet alleen af en toe worden onder
broken als er teveel zeewier mee om
hoog komt. Dan speelt de bemanning
even voor Neptunus.
Ondertussen is de Niveau naar de
meetpaal gevaren, waar Hans een even
uitgebreid waarnemingsstation bouwt
bovenop de paal en na korte tijd per
radio meldt dat hij klaar is. De meet
procedure kan beginnen. Eerst wordt
de kraan aan het einde van de kabel
losgedraaid, zodat het water in het
peilglas zakt en in het peilglas aan de
andere kant van de meting stijgt. (Het
ene peilglas was namelijk gevuld en
het andere afgetapt.) Het water pen
delt nu in de peilglazen wat op en
neer. Pas na een kwartier pendelen is
dat tot rust gekomen en kunnen de
echte waarnemingen beginnen. Doel is het hoogteverschil
te bepalen tussen ons opstelpunt en dat op de paal. Daartoe
wordt een serie aflezingen gedaan op de peilglazen, maar
daar is het niet mee klaar. Je moet rekening houden met
een aantal factoren die afwijkingen kunnen veroorzaken
en waarvoor dus correcties moeten worden toegepast op de
waarnemingen, namelijk voor de luchtdruk- en tempera-
Detail van de
barometer.
der, niet koud en een matige wind. Vrijwel automatisch
worden de taken verdeeld. Arnold, Hans en Paul vertrekken
met de Niveau naar de meetpaal, achthonderd meter ver
derop in het Grevelingenmeer, Ad en ondergetekende blij
ven aan de wal om het basisstation op te zetten. Alle be
nodigde materialen daarvoor worden aan de wal gebracht:
statieven, baken, waterpasinstrumenten, thermometer,
barometer en een 'vioolkist' met afleesapparatuur voor het
peilglas; alles bij elkaar een bestelauto vol. Die verzameling
wordt naar de opstelplaats bovenop de dijk gebracht. De ka
bel is gisteren al uitgelegd op de bodem van de Grevelingen
en het beginpunt van de kabel is hier de wal opgetrokken
en stevig aan een statief bevestigd. Ad gaat driftig aan de
gang met het opstellen van alle statieven die hij kan vin
den, monteert daarop of daaraan de
meegebrachte meet- en afleesappara
tuur. Een heel werk, maar het is snel
gepiept.
Basisstation met
barometer,
thermometer,
peilglas, en aflees-
instrument (water
pas) voor peilglas.
CEODESIA 2002-12
