Snel resultaat
Projecten voor de herziening van zeggenschap over vast
goed worden doorgaans met internationale donorsteun uit
gevoerd met behulp van buitenlandse experts die daartoe
tijdelijk in het ontvangende land wonen en werken. Is een
maal het besluit tot verdeling van het vastgoed genomen,
dan wil men de verdeling zo snel mogelijk daadwerkelijk
tot stand brengen. Met een snelle verdeling hoopt men
onzekerheid en onrust onder de bevolking te voorkomen.
Voor landbouwgrond is het belangrijk dat er snel duidelijk
heid ontstaat over wie wat krijgt toebedeeld. Onzekerheid
onder boeren leidt tot een haperende agrarische productie
en mogelijk tot voedselschaarste. Maar ondanks de haast
moet er toch zekerheid zijn over rechten en verplichtingen
van nieuwe eigenaren. Om snel het nodige juridische kader
te hebben wordt vaak een westers juridisch systeem geko
pieerd en op basis daarvan worden lokale wetten aangepast
of totaal nieuw opgesteld, waarbij dus de situatie in het
'Westen' model staat.
Lokaal is er geen juridische ervaring met individuele grond
eigendom en dus wordt een 'op westerse leest geschoeid'
systeem van regelingen voor zeggenschap over vastgoed
geïmporteerd. Dat wordt vervolgens met behulp van wes
terse adviseurs zo goed mogelijk geïmplementeerd, waarbij
rekening wordt gehouden met de lokale juridische traditie,
de lokale culturele waarden en sociale verhoudingen. Maai
de concepten in het 'westers' georiënteerde nieuwe stelsel
zijn soms voor lokale experts volslagen vreemd. De altijd
optredende (ver)taalproblemen, misinterpretaties en nieu
we juridische begrippen zijn een bron van misverstand. On
danks die belemmeringen moet toch de voedselproductie
op peil blijven en kan de verwachte economische groei niet
te lang op zich laten wachten. Workshops en seminars bie
den de mogelijkheid om misverstanden weg te nemen,
maar vooral de lagere ambtenaren zijn niet gewend om te
discussiëren. Het zijn vooral hoge ambtenaren met weinig
praktijkervaring die de dienst uitmaken, waardoor soms
theoretische oplossingen worden gekozen die in de praktijk
niet werken. Daarbij komt de eerdergenoemde problema
tiek van de taal. De indruk wordt regelmatig gewekt dat ver
talers kritische opmerkingen en scherpe vragen vriende
lijker vertalen, omdat men het moeilijk vindt om een bui
tenlandse expert te confronteren met harde kritiek.
Problemen bij het privatiseringsproces
Rechttoe-rechtaan teruggave van rechten op vastgoed is
niet altijd mogelijk. Oude stadswijken verdwenen door ste
denbouwkundige vernieuwing. Het communistische stads
beeld wordt gedomineerd door grote flatgebouwen. In het
privatiseringsproces wordt nogal eens over het hoofd ge
zien dat er een regeling moet komen voor gemeenschappe
lijke ruimten in flatgebouwen. Die ruimten blijven in
eigendom bij de overheidsinstantie die voorheen het be
heer over de gebouwen had. Maar zo'n instantie mist nu in
komsten uit het beheer, vooral betalingen voor vergunnin
gen die de bewoners 0111 allerlei redenen nodig hadden. Het
resultaat is noodgedwongen minder onderhoud door de be
heerder, bijvoorbeeld zichtbaar aan kapotte deuren, soms
weigerende, onverlichte liften, lekken
de rioleringen en vervuiling van trap
portalen. Ook de directe omgeving van
de flatgebouwen is ernaar. Er is weinig
groen, soms wat wilde struiken, slech
te stoepen en nauwelijks onderhoud.
Bijeenkomst van
lokale boeren met
vertegenwoordigers
van de Wereldbank
in het zuiden van
Kyrgyzië, in de
buurt van Osh.
Op het platteland werd de topografie
soms op drastische wijze aangepast
aan de behoeften van de grootschalige
landbouw van het communistische
model. Dat leidde nogal eens tot tries
te taferelen wanneer erfgenamen geen
enkele kans zagen om ook maar bij be
nadering het stuk grond aan te wijzen
dat bijvoorbeeld hun oom vroeger be
zat, omdat de topografie in de streek
geheel was aangepast aan de eisen van
de grootschalige landbouw. Er zijn
nieuwe boerderijcomplexen met bijbe
horende dorpswoningen gebouwd,
kweekvijvers voor vis aangelegd en
beregeningsinstallaties gebouwd. Be
staande dorpen verdwenen om plaats
te maken voor enkele nieuwe dorpen
met vooral appartementsgebouwen,
0111 daarmee het communistische ide
aal van scholing voor iedereen en nuts
voorzieningen voor bijna iedereen te
kunnen verwezenlijken. Vroegere eige
naren moeten daarom weieens genoe
gen nemen met compensatie. Als er
landbouwgrond wordt teruggegeven,
is de hoeveelheid vaak minder dan wat
men vroeger had. Er wordt een maxi
mumgrootte van boerderijen gehan
teerd om zo grond over te houden voor
staatsbedrijven met een specifieke
functie - zaadveredeling, veeteelton-
derzoek en dergelijke - en ook om aan
voormalig werknemers van staats- en
collectieve boerderijen die niet afstam
men van voormalige eigenaren ook
wat grond te kunnen toedelen. Zonder
grond om een boerenbedrijf]e te begin
nen zouden zij immers geen mogelij k-
GliODESIA 2003-1
