aanwezig. Dat komt bijna altijd later
en dan kunnen er problemen optreden
bij registratie door tegenstrijdige ver
klaringen van belanghebbenden.
Er moeten scholingsmogelijkheden
komen voor boeren die bij gebrek aan
kennis en ervaring vaak niet weten
wat te verbouwen en waar het product
aan de man te brengen, ook al omdat
er nog geen marketingkanalen be
staan. Er moet gewerkt worden aan
speciale kredietvoorzieningen. Nu ko
men verbetering en waardeverhoging
van vastgoed nauwelijks op gang om
dat het (te) duur of (te) moeilijk is zul
ke verbeteringen te financieren. Infla
tie in veel vroegere communistische
landen leidt tot (zeer) hoge jaarlijkse
interestpercentages (in Kyrgyzië was
de hypotheekrente in 1999 rond de
70% per jaar). Een hypotheek voor een
appartement is dus duur, ook als je al
een bank kunt vinden die zo'n hypo
theek wil verstrekken. De weinig be
schikbare (bouw)materialen zijn goed
koop en van inferieure kwaliteit, of ze
zijn geïmporteerd en daardoor bijna
onbetaalbaar. De speciale mechanisa
tie geschikt voor grootschalige land
bouw is ongeschikt voor gebruik in de
kleinere geprivatiseerde landbouwbe
drijven. Een boer heeft alleen de grond
als 'kapitaal', en moet dus lenen om
materialen en pootgoed van hoge kwa
liteit aan te schaffen. Gesubsidieerde
leningen in de landbouw zijn riskant
voor kleinere boeren. Bij niet tijdige
betalingen raken ze hun grond en
daarmee hun enige bestaanszekerheid
kwijt. Daarnaast leeft onder de bevol
king een typisch politieke bedreiging
van de zeggenschapszekerheid. Het nu
plechtig verklaren dat collectivisering
van vastgoed door het voormalig com
munistische regiem illegaal was (en
dus wordt teruggedraaid), geeft weinig
vertrouwen voor de toekomst omdat
een mogelijk nieuwe regering te zijner
tijd de besluiten van de huidige rege
ring weer illegaal kan verklaren. Een
andere bevinding van het onderzoek is
dat verandering van zeggenschap over
vastgoed soms weer traditionele ge
woonten en waarden doet opleven.
Het zijn vooral vrouwen die daarvan
het slachtoffer kunnen worden. Een
voorbeeld: bij het registratieproces
worden echtgenotes (in islamitische
landen mogelijk meer dan één) zelden
als mede-eigenaar ingeschreven. Dat
kan er gemakkelijk toe leiden dat zij hun rechten verliezen
als het huwelijk om wat voor reden dan ook ophoudt te be
staan.
Kadastrale registratie
Hoewel het opzetten van een nieuwe organisatie voor de re
gistratie van rechten op vastgoed een belangrijke bijdrage
aan de rechtszekerheid levert, is het geen onvoorwaardelijk
element in een project voor de herzie
ning van zeggenschapsrechten op vast
goed. Veel inwoners van voormalig
communistische landen hechten voor
al waarde aan het zelf hebben van do
cumenten; het concept van een over
heidsinstantie die zulke rechten regi
streert, heeft minder betekenis voor
hen. Wanneer een nieuwe organisatie
voor de registratie van rechten op vast
goed niet klantvriendelijk is en er be
hoorlijke kosten gemoeid zijn met re
gistratie, is er alle kans dat men de
Kyrgyzië is groten- registratie letterlijk links laat liggen en genoegen neemt
deels bergachtig en met informele transacties zolang als er maar officiële - of
ontoegankelijk. officieel uitziende - documenten van hand tot hand kun
nen gaan. Daarom is het van belang om de burgers naast
een administratieve beschrijving ook een kaartje - hoe ge
brekkig wellicht dan ook - van hun nieuwe eigendommen
te geven. Dat versterkt hun gevoel van eigendomszekerheid
in belangrijke mate. Eén van de elementen in het betref
fende project was dan ook een verbetering van de klant
vriendelijkheid van de kadastrale kantoren. Voordat wij als
buitenlandse experts daarbij werden betrokken, waren de
eerste pogingen van de lokale staf op dat punt niet erg
bemoedigend. Trots werd ons een lcantoor-nieuwe-stijl ge
toond, waarin in plaats van één klein loketje - met één klap
deurtje van 20 x 30 cm, dat tijdens pauzes werd afgesloten -
zoals vroeger, nu drie van zulke deurtjes waren gemaakt,
één voor aanvragen indienen, één voor afgewerkte docu
menten ophalen en één voor informatie. Die luikjes waren
geplaatst in een kale wand van een verder lege kamer, op
ooghoogte van de ambtenaar aan de andere kant van de
wand, die achter een bureau zit. Dat betekent voor de klant
dat men gebukt staand voor zo'n loketje de ambtenaar te
woord moet staan. De kantoren die nu worden geopend,
hebben inmiddels een open balie van het toonbanktype,
waarbij zowel klant als ambtenaar staan tijdens hun ge
sprekken.
Tot slot
Uit vaktechnisch oogpunt zijn de kartografische en kadas
trale vernieuwing een punt van zorg. Het is namelijk sterk
de vraag of de nieuw opgezette kadasterorganisatie daad
werkelijk de kartografische en kadastrale vernieuwing ter
hand zal kunnen nemen. De kosten die daarmee zijn ge
moeid, gaan vooralsnog de inkomsten - die vermoedelijk
bescheiden zullen blijven om de tarieven niet afschrik
wekkend hoog te maken - verre te boven; temeer omdat
door de hardnekkige economische stagnatie in voormalig
communistische landen de vastgoedmarkt (nog) niet aan-
GEODESIA 2003-1
