Een grenspaal op een rare plek in de Peel
kunnen veroorloven. De rolverdeling tussen overheid en in
dustrie is niet altijd even duidelijk, hetgeen investeringen
ook belemmert. Deze onduidelijkheid werd bijvoorbeeld
opgemerkt bij de orthofotomozaïek-productie door de MD:
waarom besteedt men dat niet uit? Omdat (in dit geval!) het
uitbestedingsproces misschien meer zou kosten dan het
(bijna volautomatische) productieproces. In het algemeen
echter zou de overheid ontwikkelingen moeten stimuleren
en niet te terughoudend moeten zijn bij het verstrekken
van ontwikkelingsopdrachten aan het bedrijfsleven. Een
negatieve tendens is het laten uitvoeren van karteerwerk-
De dikke Van Dale heeft het woord
nooit gehoord, toch staat er al eeu
wen een 'vredepaal' in de Peel op (on
geveer) 51°30' noorderbreedte en
(plusminus) 5° 50' oosterlengte. De
paal wordt bijna net zolang op de
topkaart van de Peel vermeld als dat
kartografische fenomeen bestaat.
Om nóg iets preciezer te zijn: het ste
nen geval steekt uit de grond op een
plek die (circa) 25,0 meter boven NAP
ligt. Het is één van de raadselachtig
ste grensverschijnselen die we in
Nederland kennen. Als een taartmes
steekt de provincie Limburg daar bij
buur Noord-Brabant naar binnen. In
twee kaarsrecht lijnen, het Defensie-
of Peelkanaal en het Afleidingska
naal, wordt de grens aangesneden, in
een hoek van (pak 'm beet) 71°. In de
punt van het mes staat dus al sinds
een eeuwigheid die vredepaal. En
toch geeft meneer Van Dale geen ant
woord.
Een goede reden om zelf op de fiets
op onderzoek te gaan, die rare paal
werkt als een magneet. Rechte we
gen, constant tegenwind - het kan al
lemaal niet bommen. De fietstocht
'Twist- en Vrederoute' heeft maar één
doel, en dat is fietsen naar die curieu
ze vredepaal. Die staat er niet om een
of andere vrede te vieren, maar om
de vrede juist te bewaren. Zonder al
te veel succes overigens, want sinds
1716 is hij meer twistpunt dan vrede
paal.
Voor een verklaring moeten we ver
terug in de tijd - naar de veertiende
eeuw, toen de hertogdommen van
Brabant en Gelre elkaar het moeras
sige gebied misgunden en het ene
dorp geregeld met het andere over
hoop lag. Jan van Cuylc, heer aan Bra
bantse kant, schonk een stuk grond
als gemeenschappelijk bezit aan de
inwoners van een aantal dorpen.
Reinoud, zijn concurrent te Kessel,
deed nadien hetzelfde aan de bevol
king van het naburige Venray. Dat
liep dus uit op een voortdurend par
tijtje landjepik. Karei V bemoeide
zich er tegenaan, maar dat bleek een
vruchteloze bezigheid. In een trac-
taat uit 1716 spraken de Vereenigde
Nederlanden (die de soevereiniteit
over de Meierij uitoefende) en de
Pruisische koning Friedrich Wilhelm
(die in 1713 het land van Kessel en
Venray had verworven) de limieten in
zaamheden door buitenlandse bu
reaus, bijvoorbeeld in India en China.
De ervaringen hiermee zijn slecht en
er gaan veel know-how en capaciteit
verloren. De discussie kwam weer
enigszins in de technische sfeer met de
opmerking dat fotogrammetrie vooral
traag is. Nog meer dan tot kostenbe
sparing moet automatisering tot snel
heidsverhoging leiden
de Peel af tussen Gelre en Brabant.
Het omstreden stuk werd gewoon
middendoor gedeeld. Ter voorko
ming van alle ongelukken die gere
geld voorkwamen, werd een aantal
stenen opgericht, eindigend bij de zo
genoemde 'Vreedepaal'. En in de
hoop op een vrediger toekomst werd
het betwiste gebied tot 'Vredepeel'
gedoopt.
Opnieuw haalde deze op rijksniveau
gemaakte afspraak niets uit, want in
de Peel zelf voelde men zich ernstig
tekort gedaan. De grensconflicten
bleven voortduren en de paal werd
het mikpunt van vernielingen. Zelfs
de invoering van het kadaster in de
Franse tijd bracht geen verandering
in de situatie, de ontginning van de
peelgronden aan het begin van de
20ste eeuw al evenmin. In 1948, nota
bene, kwam een interprovinciale
commissie van Brabanders en Lim
burgers er nóg niet uit, in 1950 lukte
dat een nieuwe commissie Vredepeel
wel. Maar om nu te zeggen 'vrede'?
De grenzen liggen wel vast, maar de
paal is sindsdien al weer wat keren
vernield of door boeren verplaatst,
vervangen en weer vernield. Vreemd
trouwens om te zien dat de vredepaal
vlakbij een kazemat staat, ogen
schijnlijk een contradictie - de bun
ker maakte deel uit van de Peel-
Raamstelling, een verdedigingslinie
die in 1940 bij de Duitse invasie deer
niswekkend simpel werd omzeild. Zo
liggen vrede en twist in dit gebied
heel dicht bij elaar.
(Uit: dagblad De Limburger,
11 oktober 2002)
ere nt hoeve
N272
Tamme]
?7fK
GEODESIA 2003-1
