Wegenlegger en GIS
Registratie van openbaarheid en onderhoudsplicht met behulp va
tl
De wegenlegger, een registratie van alle openbare
wegen buiten de bebouwde kom, is een
voortvloeisel uit de Wegenwet. Dit onderwerp wordt
veelal afgedaan als stoffig en weinig boeiend, maar
het speelt wel degelijk een eigen rol in de
gemeentelijke vastgoedinformatievoorziening. In dit
artikel ga ik in op de herkomst en doelstellingen
van de Wegenwet en de wegenlegger, het belang
van de registratie, ook in onze tijd, en aansluitend
welke nieuwe mogelijkheden de huidige
informatiesystemen bieden voor deze registratie.
In de loop van de tijd heeft de economische ontwikkeling
ertoe geleid dat er een grote toename van verkeers
bewegingen heeft plaatsgevonden. De uitvinding van de
motor in het begin van de 20° eeuw heeft deze ontwikke
ling duidelijk versterkt. Door de toename van gemotori
seerd verkeer werden er andere eisen aan de kwaliteit van
de wegen gesteld. Naast wegen voor autoverkeer zijn er,
met name in de tweede helft van de 20c eeuw, veel wegen
voor recreatief verkeer ontstaan met een netwerk aan fiets
en wandelroutes.
De wetgever moest inspelen op al deze ontwikkelingen. Aan
het einde van de 19c' en het begin van de 20e eeuw kwamen
er al verschillende wetten en provinciale wegenreglemen
ten waarin werd geprobeerd het wegenrecht zo goed moge
lijk vast te leggen. Het ging hierbij niet alleen om te bepa-
Fig. 1.
De Wegenwet geeft
duidelijkheid over
de openbaarheid
van deze weg
(foto: P. van der
Graaf).
len hoe de weggebruiker zich op de
weg in het verkeer heeft te gedragen
(verkeerswetgeving), maar ook welke
rechten het publiek heeft op de weg
en welke verplichtingen er zijn met
betrekking tot het onderhoud van de
wegen. De ontwikkelingen met betrek
king tot de verkeerswetgeving laat ik
in dit artikel verder buiten beschou
wing.
In 1932 leidde dit tot de invoering van
de Wegenwet. Sindsdien werd door
wetgeving op verwante terreinen de
Wegenwet enkele keren aangepast,
zonder dat dit gevolgen had voor het
hart van het wegenrecht. De laatste
aanpassing vond plaats naar aanlei
ding van de inwerkingtreding van de
Algemene wet bestuursrecht op 1 ja
nuari 1994, een wet die gevolgen had
voor veel administratiefrechtelijke
wetgeving. Voorts is er, vooral in de
eerste veertig jaar, veel jurisprudentie
rond de Wegenwet ontstaan.
Wegenwet
Met de inwerkingtreding van de We
genwet kwam een einde aan de ondui
delijkheid over het ontstaan, het bepa
len en het tenietgaan van openbaar
heid van wegen (fig. 1). De wet heeft
dus op het punt van openbaarheid van
wegen gezorgd voor rechtszekerheid.
De Wegenwet kent hiervoor een verja
ringssysteem, dat er als volgt uitziet:
wanneer een weg gedurende tien
achtereenvolgende jaren voor een
ieder toegankelijk is geweest en
tevens gedurende die tijd is onder
houden door het Rijk, een provin
cie, een gemeente of een water
schap, is sprake van een openbare
weg (bestemming door verjaring):
wanneer een weg gedurende dertig
achtereenvolgende jaren voor een
ieder toegankelijk is geweest, is
sprake van een openbare weg (be
stemming door verjaring, ongeacht
wie de onderhoudsplicht heeft):
wanneer een weg gedurende dertig
achtereenvolgende jaren niet voor
eenieder toegankelijk is geweest,
heeft een weg opgehouden open
baar te zijn (verjaring van de open
baarheid).
f I
Openbaarheid
GEODESIA 2003-2
