KvAG-themamiddag
Ondergrondse Geo-informatie
Verslag
Er gebeurt veel in de Nederlandse ondergrond. Door
een toenemende druk op de ruimte wordt de onder
grond steeds meer benut, denk bijvoorbeeld aan het
groeiende aantal kabels en leidingen, maar ook aan onder
gronds bouwen, waardoor het relevant is de ondergrond in
bestemmingsplannen op te nemen. De toegenomen interes
se voor de ondergrond vraagt om beschikbaarheid van geo-
informatie over de ondergrond. De ondergrondse geo-infor
matie krijgt tot nu toe echter weinig aandacht. Het idee
achter deze laatste KvAG-themamiddag vóór de fusie in GIN
op 11 september 2003 was dan ook om het belang van een
goede ondergrondse geo-informatievoorziening duidelijk
te maken. Tijdens de themamiddag was een aantal gast
sprekers uit de praktijk uitgenodigd om te vertellen hoe in
hun organisatie wordt omgegaan met ondergrondse geo-in
formatie: welke gegevens worden gebruikt, welke toepas
singen, hoe worden de gegevens gevisualiseerd, enzovoort.
De themamiddag werd georganiseerd door de sectie GIS-
technologie van de TU Delft. De locatie en de borrel werden
verzorgd door de Meetkundige Dienst van de Rijkswater
staat. In totaal bezochten zo'n tachtig personen afkomstig
uit de universitaire wereld, de overheid en het bedrijfsleven
de middag. Professor Peter van Oosterom (sectie GIS-techno-
logie, TU Delft) zat de middag voor.
Bart Hulshoff lichtte in zijn presentatie het gebruik toe van
ondergrondse geo-informatie binnen de NAM. Ondergrond
se geo-informatie ondersteunt het hele proces om van data
via informatie, kennis te vergaren teneinde besluiten te
kunnen nemen. Binnen de NAM staat de 'exploratie en pro
ductie life-cycle' centraal: exploratie van nieuwe gas- en
olievelden, en de productie van gas en olie. De life-cycle be
gint bij het opsporen van gas- en olievelden, vervolgens
wordt geëvalueerd of het veld geschikt is om gedurende een
bepaalde tijd voldoende gas en olie te leveren, daarna wordt
er geproduceerd, tenslotte wordt het terrein geabandon
neerd (in de oorspronkelijke staat hersteld). Omdat tachtig
procent van de informatie die nodig is binnen deze proces
sen, een ruimtelijke component heeft, wordt de informatie
centraal opgeslagen in Oracle Spatial 9i. Via Arc-IMS en
ArcGIS kan toegang worden verkregen tot de informatie. Bij
het opsporen van gas en olie wordt geo-informatie gebruikt
voor concessie datamanagement, kadastraal gegevens
beheer, seismische acquisitie en plaatsbepaling. Tijdens de
evaluatiefase worden ruimtelijke analyses uitgevoerd om te
bepalen wat de kans is dat gas of olie daadwerkelijk wordt
aangetroffen en hoeveel gas/olie er zal worden aangetrof
fen. Geo-informatie tijdens de boorfase wordt gebruikt om
boringen te plannen, leidingenbeheer uit te voeren en
MER's uit te voeren. Een belangrijke
toepassing van geo-informatie tijdens
en voorafgaande aan de boorfase is ook
het vervaardigen van 3D-visualisaties
om betrokkenen, zoals burgers en be
leidsmakers zo goed mogelijk te kun
nen informeren. Tenslotte wordt bij het
abandonneren de 'situatie-zoals-deze-
was' opgeslagen in de database.
Peter van Cappelleveen (Witteveen en
Bos) gaf een interessante presentatie
over de wijze waarop ondergrondse
geo-informatie bij de Noord-Zuidlij n
wordt ingezet. De Noord-Zuidlij n is de
geplande (en reeds in aanleg zijnde)
metrotunnel die van Amsterdam-
Noord naar het WTC-gebouw loopt. De
ze tunnel wordt geboord. Omdat dit
boorproces een aantal risico's met zich
meebrengt, is het belangrijk de conse
quenties van het boren op de zetting
van de grond te voorspellen en de hier
mee gepaard gaande risico's voor de
bebouwing boven en in de buurt van
de tunnel vast te stellen. De Noord-
Zuidlijn maakt daarbij gebruik van er
varing die is opgedaan bij het boren
van de Heinenoordtunnel. Bij dat boor
proces is een groot aantal heipalen als
proef de grond ingebracht met grote
stukken beton daarop. Daardoor kon
den geotechnische modellen worden
gecontroleerd en waar nodig worden
aangepast. GIS wordt bij de Noord-
Zuidlijn bij de volgende werkproces
sen ingezet:
de koppeling van geotechnische
profielen met GIS. In speciale geo
technische software worden zet
tingsberekeningen uitgevoerd op
dwarsprofielen. In GIS worden deze
raaien omgezet naar surfaces. Op
basis hiervan kunnen zettingscon
touren worden bepaald;
geotechnische lengteprofielen. In
het gebied waar de tunnel wordt ge
boord, zijn puntboringen gedaan.
Met behulp van GIS zijn deze punt-
Jantien Stoter,
Technische
Universiteit Delft.
GEODESIA 2003-11
