Geschiedenis en emotie
rondom Nieuw-Guinea in 1961, waarin
'PB' zich op eigen gezag, geheel buiten
de regering om, bemoeide met het re
geringsbeleid en een telegram aan de
onderhandelaars zond waarin hij op
merkte dat naar zijn mening Neder
land zich moest terugtrekken uit
Nieuw-Guinea. Niet correct, maar hij
had wel gelijk volgens Ad.
Keihard was de presentatie van vraag
gesprekken met dienstweigeraars uit
die tijd, die hun voormalige militaire
ondervrager als arrogante hufter kwa
lificeerden. Genoemde legerofficier
mocht daarop zijn (nog steeds even ar
rogante) antwoord formuleren: "Het
was mijn taak om die jongens zo aan
te pakken". Pleidooi voor nog meer au
thentieke weergave van de historie en
dus meer zendtijd daarvoor.
Voor een afwijkende, maar even boei
ende visie op deze authentieke weerga
ve van de historie werd het oog gericht
op de weergave van de historie in het
Bijbels Openluchtmuseum bij Nijme
gen. Directeur Pieter Matthijs Gijs-
berts belichtte onder de titel 'Geschie
denis en emotie' de achtergronden van
de opbouw van het heilige land. Via de
ervaringen met de bibliotheek Aposto-
lica Vaticana in Rome en een korte
tocht door meer of minder geslaagde
literaire of museale weergaven van
historische gebeurtenissen, leerden de
aanwezigen dat de eigen invulling van
de bezoeker of waarnemer een ruime
plaats behoort te krijgen. Hij consta
teerde dat de ontsluiting van de ge
schiedenis beter door programmama
kers wordt opgepakt dan door kunst
historici, maar dat er ruimte moet zijn
voor de eigen invulling, voortkomend
uit de eigen emotie en identiteit. Het
ontstaansbeeld van het christendom is
in het openluchtmuseum weergege
ven in een straatbeeld dat evengoed in
Jeruzalem, Palestina of andere heilige
landen kan zijn gelegen, want het
christendom is volgens Gijsberts im
mers uit het volk zelf ontstaan en niet
per parachute daarop neergelaten. Zo
heeft de kamer waarin het laatste
avondmaal werd gevierd, die bena
ming niet gekregen omdat Jezus im
mers niet wist dat wij dat later zo zou
den gaan noemen? Hier zie je gewoon twaalf poppetjes aan
tafel en een onduidelijk figuur aan het hoofd, want ook
Gijsberts weet niet hoe Jezus er heeft uitgezien. De aange
kondigde emotie behoort iedereen dus zelf in te vullen. De
spreker worstelt nog wel met de vraag hoe je de geschiede
nis objectief kunt weergeven met gebruikmaking van de
huidige communicatiemiddelen. Omdat Nederlanders
daarin niet voorop blijken te lopen (dat zijn de Engelsen en
Amerikanen), zou het goed zijn dat Nederland een studie
richting kunsthistorische geschiedenis zou instellen om
daarmee de emotie voorbij te komen.
Dat archieven behalve emotioneel ook poëtisch kunnen
zijn, bewees Bert Looper, directeur van het Historisch Cen
trum Overijssel, met zijn verhaal 'Landschap is emotie'.
"Het landschap staat in mij geschreven". En verder: "Wij
ontmoeten onszelf in de minuutplans en de OAT's en de
Processen Verbaal van grensbeschrijving zoals landmeter
Van Lith van Hardenberg ons die heeft nagelaten". Op poë
tische wijze prees Looper de dag van vandaag, het begin van
de echte exploitatie van het ons nagelaten erfgoed. De geest
is volledig uit de fles gehaald, nu het weerbarstige kadastra
le archief zich opent als een poëtisch archief. Edoch, het Ka
daster is niet veranderd, maar wij archivarissen zijn veran
derd. Vraag is wat een museum moet-doen om de bezoeker
te boeien. Daarin zijn de Engelsen blijkbaar ook niet erg ver
gekomen, want volgens Looper ligt de bekende steen van
Rosette in het Britich Museum daar ook alleen maar te lig
gen en weinig uit te stralen van de geschiedenis van de com
municatiemiddelen, wat toch eigenlijk zou moeten.
Met 'De woonomgeving' lean het poëtisch archief worden
geopend, en kan de diepere betekenis van de archiefstuk
ken zichtbaar worden gemaakt, vooral voor mensen die
zichzelf zoeken. De keuze om dat via het Kadaster te doen
was perfect. Zo kunnen ook de dieper verborgen schatten
van het Kadaster naar boven worden gehaald.
Na deze ontboezemingen sprak voorzitter Richard Her
mans nog een ode aan het Kadaster uit. Hij had veel lof over
Bladzijde uit de deze dienst, alsmede over de archiefdiensten, de betrokken
OAT, de lijst met ministeries en niet te vergeten alle vrijwilligers waarvan ve-
percelen en hun len de zaal bevolkten.
eigenaren.
Projectleider Jan Wieland kweet
zich tenslotte van de heuglijke
taak om een aantal cadeautjes en
bloemen uit te delen aan mensen
die zich voor dit alles verdienste
lijk hadden gemaakt. De gebrui
kelijke borrel na afloop mocht
zich ook in een warme belang
stelling verheugen, maar veel
aanwezigen haastten zich toch
snel naar huis om daar, in op
dracht van voorzitter Her
mans, meer of minder emotio
neel, te gaan genieten van de juist geopende internetsite
www.dewoonomgeving.nl.
GEODESIA 2003-11
