Fig. 1De Cuneratoren in Rhenen nu.
werd pas beter mogelijk toen daarbij
Snellius) was de eerste die de methode
uitvoerde tussen Alkmaar en Bergen op
Al vele eeuwen geleden probeerde de
mensheid de omtrek van de aarde te
bepalen. Bekend is de poging van Er
atosthenes, in de 3e eeuw voor onze
jaartelling. Behalve breedtebepaling
van twee punten op dezelfde meridi
aan is het daarvoor ook nodig de juiste
Zie fig. 2. Na heel wat rekenwerk was
de afstand tussen Alkmaar en Bergen
op Zoom bekend, geprojecteerd op de
meridiaan van Leiden. Met het verschil
in geografische breedte kon hij de om-
steeds opnieuw behoefte aan een meer
anlczij medewerking van de collega's van de R.D. kon
ik interessante details vermelden. Nu in 2004 de
Rijkscommissie haar 125-jarig bestaan viert, leek het
de moeite waard ook de landmeetkundige en lcartografi-
sche leden van de nieuwe vereniging GIN kennis te laten ne
men van dit artikel. Het is daarvoor wel aangepast en sterk
ingekort. Specifiek voor leken bedoelde uitleg en een weer
gave van de geschiedenis van de lcartografie is weggelaten.
net tussen Duinkerken en Barcelona,
dat in begin 19e eeuw gereed kwam,
was al heel wat omvangrijker dan dat
van Snellius en met betere instrumen
ten gemeten. De betrouwbaarheid van
één der uitvoerders is wel sterk betwij
feld, in later tijd.
De driehoeksmeting diende zowel de
wetenschappers die de vorm en afme
ting van de aarde wilden kennen als de
GEO-INFO 2004-1
Metingen voor de opzet van het RD-stelseL
rol van de
Cuneratoren in de
landmeetkunde
In 2002 schreef ik een artikel voor het orgaan van
de Historische Vereniging Oudheidkamer Rhenen,
over de rol van de Cuneratoren in de landmeet
kunde. Ik deed dat op verzoek van de voorzitter
van die vereniging. In een gesprek met hem had ik Driehoeksmetingen
verteld dat ik op foto's van de Cuneratoren,
gemaakt in 1897, de meetopstelling had gezien
van de Rijkscommissie voor Graadmeting en
Waterpassing. Het bleek toen dat voor de aanwe
zigheid van die torenbebouwing in Rhenen in de onderlinse afstand te kennen. Dat
loop van de tijd een eigen verklaring was de driehoeksmetmg een roi gmg spe
len. De Nederlandse wiskundige Wille-
gevonden. In het boek "500 jaar Cuneratoren" brordsnei vaneen (meerbekend ais
staat het zwart op wit: het zou een balkonnetje gebruikte by een graadmeting, die hij
zijn geweest voor de stadstrompetters! Als Zoom, later uitgebreid tot Mechelen.
oud-medewerker van de Rijksdriehoeksmeting
(R.D.) ging ik graag in op de vraag van de voorzit-
ter om in een artikeltje de werkelijke betekenis trek van de aarde bepalen. Er was
uit de doeken te doen. Het stuk kreeg dan ook de naUwkeurig resultaat. Een driehoeks
ondertitel: met nieuws van de stadstrompetters...
