Tentoonstelling "Grensgevallen" in
In zijn kwaliteit als historisch kaart
lezer heeft Ad Bogers, medewerker
Beheer en Behoud van het Limburgs
Museum, een tentoonstelling samen
gesteld van de meest interessante en
bijzondere kaarten uit de museum
collectie. De expositie die als titel
"Grensgevallen" heeft meegekregen,
is te zien tot en met 2 mei a.s. Het Lim
burgs Museum heeft een grote lcarto-
grafische verzameling waarvoor de
basis al lang geleden werd gelegd. In
de tijd nog van het Goltziusmuseum,
de Venlose voorloper van het tegen
woordige instituut. Vooral de laatste
jaren is de collectie uitgebreid. Mond
jesmaat door aankoop, maar fors door
de schenking van de familie Schil
lings die een prachtige verzameling
boeken en kaarten over Limburg over
droeg. Zeer recent is daar de schen
king van vier kaarten door de Vrien
den van het Limburgs Museum bijge
komen. Met de omvang van de verza
meling is meteen hét probleem ge
noemd van de samensteller van de
tentoonstelling, een probleem dat de
Duitser zo mooi verwoordt met die
Qual der Wahl. Het is moeilijk een
keuze te maken en een liefhebber
doet het per definitie pijn als een
kaartblad afvalt.
Limburg bestaat pas relatief kort,
sinds 1839. In de eeuwen ervoor was
het grondgebied van de huidige pro
vincie een lappendeken van staten en
staatjes. Landsgrenzen veranderden
vaak, vandaar dus ook de tentoonstel-
lingstitel Grensgevallen. Aan de hand
van kaarten wordt op hoofdlijnen de
Limburgs Museum
staatkundige geschiedenis van Lim
burg in beeld gebracht. Wat opvalt als
je de kaarten nauwkeuriger bestu
deert, is hoe dunbevolkt het gebied
was. De natuur was ongerept, het
landschap weids en je kon uren lopen
zonder een ziel tegen te komen. De
expositie geeft in de breedte een
beeld van wat het Limburgs Museum
in huis heeft. Bij het maken van keu
zes heeft de samensteller natuurlijk
ook zijn hart laten spreken. Met zijn
gevoel als kompas kwamen uit de la
dekasten prachtige zeventiende-
eeuwse en achttiende-eeuwse stads
plattegronden tevoorschijn van
Maastricht, Roermond, Sittard en
Venlo. Ze vormen het overtuigende
bewijs van het meesterschap van de
Nederlandse kartografen, graveurs en
drukkers. Het zijn kaarten die histori
sche informatie verschaffen, maar het
zijn bovendien kunstwerken waar
naar je met plezier kijkt.
Curieus is een kaart uit 1642 met het
voorgenomen tracé van de Fossa
Eugeniana, een kanaal tussen Rijn en
Maas waaraan lang is gewerkt maar
dat nooit gereed is gekomen. Dat
moet het optimisme van de kartogra-
fenfamilie Blaeu uit Amsterdam een
flinke knauw hebben gegeven, want
in een hoek van de Fossalcaart werd
een Vader Maas en Vader Rijn gegra
veerd die elkaar broederlijk de hand
reiken alsof het waterstaatkundige
project al tot een goed einde was
gebracht. Zeldzaam en historisch be
langrijk is een kaart van het departe
ment van de Nedermaas uit de Franse
tijd (1794-1815). Het is de eerste keer
dat een deel van Limburg in kaart is
gebracht met de meter als maatstaf.
Sommige kaarten zijn in principe nog
steeds actueel, zoal de vierdelige Map
of River Meuse uit 1797. Hij werd on
der meer vervaardigd met het oog op
de altijd al terugkerende overlast van
het hoog water, problematiek die an
no 2004 zo weer kan spelen. Tot slot
nog iets uit dezelfde rubriek 'Altijd
Actueel', de verslaggeving van oorlo
gen. Waar nu fotografen en camera
ploegen mee optrekken naar de voor
ste frontlinies, gingen in het verleden
kunstenaars mee. Terug in hun ate
liers maakten ze prachtige kaartbla-
den met precies weergegeven de posi
ties van de vijandige legers en het ver
loop van de strijd. De belegering van
het Huis Gennep in 1641 is daarvan
een goed voorbeeld.
Limburgs Museum, Keulsepoort 5,
5911 BX Venlo. Geopend: dinsdag tot en
met zondag 1117 uur. Bron en informa
tie: www.limburgsmuseum.nl.
Tentoonstelling "De aarde in beeld"
Ter gelegenheid van het 125-jarig
bestaan van de Nederlandse Com- 1
missie voor Geodesie is in het Tech-
niek Museum te Delft een tentoon
stelling ingericht over geodesie en
geo-informatie. Hierover werd al eer-
der bericht in Geodesia van decern- i
ber 2003. Sinds de opening hebben al
meer dan 8000 belangstellenden de
expositie bezocht. In de tentoonstel- i
ling is te zien hoe mensen zich vroe-
ger een beeld vormden van de aarde
en hoe de technieken evolueerden
tot de huidige systemen. Veel belang-
stelling trekt het historisch gedeelte
dat ongeveer een kwart van de ten
toonstelling omvat en waarin ele-
mentaire begrippen als plaatsbepa
ling, waterpassing, driehoeksmeting,
kartografïe tot en met GIS worden
uitgelegd. Ook de verschillende oude
instrumenten en handgekleurde
kaarten en atlassen trekken veel aan
dacht.
In samenwerking met de TU Delft is
een lesprogramma ontwikkeld rond
het thema waterpassen waarbij scho
lieren zelf met instrumenten aan de
slag kunnen. Hiertoe zijn door de
AGI van de Rijkswaterstaat in en
rond het museum een vijftal NAP
bouten geplaatst. Er is ook een in
loop-workshop van start gegaan
waarbij kinderen met behulp van
een zelfgemaakt kompas een speur
tocht door het museum kunnen ma
ken. Bij de balie van het museum is
een öpdrachtentocht verkrijgbaar
met een tiental opdrachten. Het les
pakket en de workshop zullen ook na
de tentoonstelling beschikbaar blij
ven.
De tentoonstelling is nog tot en met
23 mei 2004 te bezichtigen in het
Techniek Museum te Delft, Ezelsveld-
laan 61, dinsdags t/m zaterdags van
10-17 u, zondags van 12 -17 u.
Inlichtingen: tel 015-2138311.
WERTA
GEO-INFO 2004-4
