zo'n vier miljoen opnames nodig zul
len zijn voor het hele land. Ruim de
helft is klaar, maar men is ook al bezig
met actualisering van 25% per jaar,
aangevuld met 10% per jaar 'op ver
zoek'. De ruwe opnames met hun nog
al merkwaardige geometrie worden
omgezet in meer gangbare panorami
sche beelden van 4000 x 1200 pixels en
in een database op het web geplaatst,
waarna abonnees er bij kunnen. Dit
zijn hoofdzakelijk gemeenten, die al
doende een historisch fotoarchief ter
beschikking krijgen. Ambtenaren hoe
ven minder vaak de straat op om er
gens poolshoogte te gaan nemen. Ook
de communicatie tussen overheid en
burger is gediend met een Cyclomedia-
abonnement, omdat een visualisatie
met een cyclorama vaak meer aan
spreekt dan een kaart of een luchtfoto.
Frank van den Heuvel van de TU Delft
is gespecialiseerd in close-range foto-
grammetrie en gaat in op automatise
ring hiervan voor architectonische toe
passingen. Het feit dat gebouwen, in
vergelijking met natuurlijke objecten,
veel rechte lijnen bevatten is een groot
voordeel bij deze automatisering. Lij
nen in een foto kunnen automatisch
gedetecteerd en met subpixel-nauw-
lceurigheid worden gelokaliseerd.
Daardoor zijn ook de snijpunten van
lijnen zeer goed bepaald, zelfs als ze
niet eens zichtbaar zijn, omdat ze zijn
afgedekt door een ander object of bui
ten de uitsnede van het beeld liggen.
Een hele talc van fotogrammetrie is in
middels gebaseerd op het werken met
lijnen in plaats van punten. Waar een
punt in 3D traditioneel wordt beschre
ven als het snijpunt van lichtstralen in
twee verschillende foto's, is een lijn in
3D de intersectie van twee interpreta-
tievlalclcen. Lijnfotogrammetrie nodigt
uit tot gebruik van domeinkennis tij
dens het reconstructieproces. Bijvoor
beeld de wetenschap dat lijnen in ge
bouwen vaak evenwijdig zijn of anders
loodrecht op elkaar staan, helpt bij
verdwijnpuntdetectie en automati
sche beeldoriëntering. Zelfs één enkele
foto, in dit geval een opname uit 1911
van de Kommandantur te Berlijn uit
de fameuze Meydenbauer-collectie,
kan nog een goede 3D-reconstructie
van het gebouw (althans het zichtbare
gedeelte) opleveren.
De wens van landschapsarchitecte Annet Groneman om
met landmeetkundige precisie een nieuw ontwerp in een
bestaande situatie te visualiseren, leidde tot de geboorte
van de toposcopieDeze techniek koppelt foto's aan een
kaart op grond van gemeenschappelijke punten, waarna de
gebruiker op interactieve wijze een 3D-model kan samen
stellen. Hierbij is het gebruik van een 'toposcoop' aanbevo
len, een fotocamera gekoppeld aan een waterpasinstru
ment, waarmee men gecontroleerd horizontale foto's kan
nemen en tegelijkertijd de grondhoogte, de opnamehoelcen
en (met een baak) 3D-punten kan meten. Het software-
systeem is echter flexibel genoeg om ook in minder ideale
omstandigheden te kunnen werken en eventueel ontbre
kende gegevens achteraf te berekenen. Zo hoeven niet alle
foto's in een project horizontaal te zijn opgenomen (smalle
straatjes!) en is het zelfs mogelijk gebleken om de GBKN en
een aantal cyclorama's tot een 3D-model samen te voegen.
Het systeem opent interessante visualisatiemogelijkheden,
bijvoorbeeld bij landschappelijke projecten. Men tekent
een ontwerp in op een plattegrond en het wordt zichtbaar
in de foto's die eraan gekoppeld zijn. Gevels inmeten is een
kwestie van lijnen overtrekken in de foto, nadat het vertica
le vlak van de gevel uit een plattegrond bekend is.
Een bijzondere vorm van cultureel erf
goed wordt gedocumenteerd door Daniël
te Winkel, namelijk race-circuits. Daniël
zoekt voor Racinglnteraction BV uit Am
sterdam naar een manier om circuits na
tuurgetrouw driedimensionaal te model
leren. Het bedrijf is bezig met de ontwik
keling van een Formule-1 racesimulator,
opgebouwd uit een bewegend platform,
geavanceerde bedieningselementen (force-
feedback stuur en pedalen) en uiteraard
een 3D-model waar de coureur virtueel
doorheen kan racen. De gebruikte soft
ware is gebaseerd op een Nederlands
Virtueel race-circuit. computerspel (www.racer.nl), dat met tientallen parame
ters een auto beschrijft en het weggedrag realistisch na
bootst. Het systeem moet zo natuurgetrouw worden dat de
echte Formule-1 coureurs erin gaan trainen, bijvoorbeeld
om op veranderende weersomstandigheden te anticiperen.
Daarom moet het wegdek nauwkeurig gemodelleerd zijn
(inclusief hellingen, ruwheid en verlcanting), maar ook de
omgeving moet kloppen, want daarmee bepalen coureurs
hun exacte rem- en schakelmomenten. Bovendien moeten
de meting en de modellering efficiënt verlopen, want men
wil graag zo kort mogelijk voor een race nog even het cir
cuit weer opmeten, zonder dit dagenlang af te moeten slui
ten. Het onderzoek richt zich momenteel op laserscanning,
eventueel aangevuld met fotografie.
Het publiek kan terugzien op zes zeer informatieve voor
drachten die samen een uitstekende inleiding vormen in
het boeiende maar in Nederland nog niet zo bekende veld
van de architectuurfotogrammetrie.
GEO-INFO 2004-5
